Yeni Sayfa 1
﴿
اَلتَّواَّبُ ﴾
TEVVÂB
Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
"Şüphesiz O, tevbeleri kabul edendir, esirgeyendir."[1]
"Allah, tevbelerinizi kabul etmek ister."[2]
"Kullarından tevbeyi kabul eden O'dur."[3]
Tevbe, günah olan şeyden dönmek, onu terk etmek demektir. Bir hadis-i şerifte
Hz. Peygamber: "Pişmanlık, tevbedir."[4]
buyurmaktadır. Allah, "Tevbeyi kabul edendir."[5]
Ünlü dilbilimci el-Ahfeş der ki: "Kulun tevbe etmesi, Allah'ın emir ve
yasaklarına aykırı davranmaktan vazgeçip, bu emir ve yasaklara uygun hareket
etmektir. İsyanı bırakıp itaate dönmektir."[6]
el-Halîmî, Allah'ın Tevvâb ismini şöyle tanımlar: "Günahlarına pişman olup
kendisine itaate dönen kuluna, merhamet ve lütfu ile muamele etmesi,
iyiliklerini geçersiz kılmaması ve yaptıkları iyiliklere karşılık itaat edenlere
vaat ettiklerini ondan esirgememesidir."
el-Hattâbî ise şöyle söyler: Tevvâb, kullarının tevbelerini kabul edendir.
Tevbeler tekrarlandıkça Allah'ın kabulü de yinelenir. Allah, kulu tevbeye
muvaffak eder, kul tevbe edince de tevbesini kabul eder. Şu âyet bu anlama
işaret etmektedir: "Sonra tevbe etsinler diye onların tevbesini kabul etti."
[7]
O hâlde tevbe, günah ve isyandan sonra kulun itaate dönmesidir.[8]
Kimileri Tevvâb ismini şu şekilde açıklamıştır: Tevvâb, kullarına tevbe
yollarını ve nedenlerini kolaylaştırandır. Allah, kullarının tevbe etmelerini
kolaylaştırmak için onlara birçok âyetlerini peş peşe gösterir, onları çeşitli
musibet ve belalarla korkuttur ve kendilerine birçok uyarılar gönderir. Kullar,
işledikleri günahların çirkinliklerini ve kötü sonuçlarını görünce, Allah'ın
korkutmalarından korkuya kapılıp uyarılarını dikkate alır ve işledikleri
günahları terk edip Allah'a itaate dönerler. Allah da bunun üzerine kendi fazlı
keremiyle onların tevbelerini kabul eder."
[9]
Allah'ın tevbe eden kullarına tevbeyle dönmesi iki şekilde gerçekleşir:
1-
Onları tevbe etmeye ve kalpleriyle kendisine yönelmeye muvaffak kılması.
2-
Tevbe etmelerinden sonra tevbelerini kabul etmesi ve hatalarını bağışlaması.
İşte Allah'ın tevbe eden kullarına tevbeyle yönelmesi böyledir. Kulun Rabb'ine
dönmesi ise, O'na hizmet ve kulluğa dönmesidir.[10]
Bilinmelidir ki, "Kesin tevbe, kendisinden önceki günahları siler."[11]
Tevvâb isminin ince anlamları hakkında Râzî, şunları söyler: "O, duaya,
karşılıksız vermekle; özür dilemeye, bağışlamakla; kendisine yönelmeye, kabul
etmekle ve tevbeye de günahları affetmekle karşılık verir. Kul isteklerle
Allah'a yöneldiğinde Allah da kula, isteğini vermekle yönelir."
Her müslüman,
mutlak anlamda Allah'tan başka günahları bağışlayan kimse olmadığına
inanmalıdır. Kulun yaptığı tevbenin, sadece kendi isteğiyle değil; Allah'ın
muvaffak kılmasıyla gerçekleştiğini bilmelidir. Hatta kul, bu konuda Allah'ın
takdirine göre hareket ettiğini ve yapmakta olduğu fiilin (tevbenin) Allah'ın
gücü ve kuvveti ile gerçekleştiğini bilmelidir. Bu yüzden Allah Teâlâ şöyle
buyurmaktadır: "Sonra tevbe etsinler diye onların tevbesini kabul etti."
[12] Bu âyet kulun tevbe etme nedenini, öncelikle Allah'ın
kendisini tevbe etmede başarılı kılmasına bağlamaktadır. Dolaysıyla Allah'ın
günah yolundan dönüp itaate yönelmede başarılı kıldığı kimsenin, bunu kendinden
bilmesi doğru değildir. Zira O, böyle bir şeye muktedir değildir.[13]
[1]
Bakara,
37.
[2]
Nisa,
27.
[3]
Şûrâ,
25.
[4]
İbn Mâce,
4252.
[5]
Mü'min,
3.
[6]
Kurtubî, a.g.e.,
1/407.
[7]
Tevbe,
118.
[8]
Beyhakî, a.g.e., s.
78.
[9]
Gazâlî, a.g.e., s.
100.
[10]
Şeyh Abdurrahman Nâsır es-Sa'dî, "Teysiru'l-kerîmi'r-rahmân",
5/623.
[11]
"el-Hakku'l-vâdihu'l-mübîn", s.
74.
[12]
Tevbe,
118.
[13]
Kurtubî, a.g.e.,
1/413.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları