Yeni Sayfa 1
﴿
اَلْحَقُّ ﴾
HAK
Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: "Onlar Allah'ın hiç şüphesiz apaçık Hak
olduğunu bileceklerdir."
[1]
İbn Abbas anlatıyor. Hz. Peygamber
gece
namazına kalktığı zaman şöyle söylerdi: "Ey Allah'ım! Sana hamd olsun. Sen,
göklerin, yerin ve ikisi arasında bulunanların nurusun. Sana hamd olsun. Sen,
gökleri, yeri ve ikisi arasındakileri ayakta tutansın (Kayyûm'sun). Sana hamd
olsun. Sen, göklerin, yerin ve ikisi arasında bulunanların Rabb'isin. Sana hamd
olsun. Sen tek gerçeksin (Hak'sın), vaadin haktır, sözün haktır, Seninle
buluşmak haktır, cennet haktır, cehennem haktır, peygamberler haktır, Muhammed
haktır, kıyamet saati haktır. Ey Allah'ım! Sana teslim oldum, sana inandım,
sana dayandım, sana yöneldim, senin için düşmanlık yaptım, Senin hükmüne razı
oldum. Açık ve gizli yaptığım tüm kötülükleri ve yapmadığım tüm iyilikleri
bağışla. Sen benim tek ilâhımsın. Senden başka hiçbir ilâh yoktur."[2]
el-Halîmî der ki: "Hak, inkarı mümkün olmayan, ispat edilmesine gerek
duyulmayan, varlığı kabul edilendir. Buna göre yüce Allah'ın varlığı, kabul
edilmesi gereken şeylerin ilkidir. O'nun varlığı, kabul etme emri henüz
insanlara gelmeden kabul edilmiştir. Bu yüzden varlığı inkar edilemez. Yüce
Allah'ın varlığına delalet eden deliller olmasa da O, vardır. Bununla birlikte
bütün varlık âlemi, O'nun varlığının apaçık delilidir."[3]
Yüce Allah'ın her sözü ve fiili haktır. O'nunla buluşmak haktır. Gönderdiği
peygamberler ve indirdiği bütün kitaplar haktır. Dini hak dindir. Hiçbir şeyi
ortak koşmadan yalnızca O'na ibadet etmek haktır. O'na dayanan ve dayandırılan
her şey hak ve gerçektir.[4]
Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır: "İşte böyle; Allah, Hakkın ta kendisidir.
O'nun dışında kendilerine tapmakta oldukları ise, şüphesiz bâtılın ta
kendisidir. Şüphesiz Allah, yücedir, büyüktür."
[5]
"De ki: "Hak Rabb'inizdendir; artık dileyen iman etsin, dileyen küfre
sapsın."
[6]
"İşte bu, sizin gerçek Rabb'iniz olan Allah'tır. Öyleyse haktan sonra
sapıklıktan başka ne var?"
[7]
"De ki: "Hak geldi, bâtıl yok oldu; hiç şüphesiz bâtıl yok olucudur."
[8]
"O gün, Allah onlara hak ettikleri cezayı eksiksiz verecektir ve onlar da
Allah'ın hiç şüphesiz Hak olduğunu bileceklerdir."
[9]
Allah'ın bütün isimleri, sıfatları ve fiilleri haktır. O'na ibadet etmek haktır.
O'nun kullara vaadi, azabı ve hesabı haktır. Kullar hakkındaki hükmü adaletin
ta kendisidir ve bu hükmünde hiçbir haksızlık yoktur.[10]
İbn Kayyim, Allah'ın Hak ismiyle ilgili olarak şunları söyler: "Hak, göklerin,
yerin ve ikisi arasındakilerin kendisiyle yaratıldığı Yüce Allah'tır. O, görünen
ve görünmeyen bütün varlıkların sayfalarda yazılı olarak varolmasını, yazabilen
ve yazamayan herkesin bunları okumasını sağlayan varlıktır. Şair şöyle söyler:
Şu kainat sayfalarını düşün, çünkü onlar
Mele-i a'lâ'dan sana gelen mektuplardır.
Eğer iyi düşünürsen, orada yazılmıştır
Allah'ın dışındaki her şey bâtıldır.
Varlıkların temel amacı olan Hak, hem kullardan istenen hem de kullarla istenen
bir amaçtır. Kullardan istenen, onların Allah'ı ve eksiksiz sıfatlarını
tanımaları, O'na ibadet etmeleri, hiçbir şeyi O'na ortak koşmamaları, sadece
Allah'ı ilâh, mabud, itaat edilen ve sevilen olarak kabul etmeleridir. Yüce
Allah bu isteği şöyle ifade etmektedir: "Allah, yedi göğü ve yerden de
onların benzerini yarattı. Emir, bunların arasında durmadan iner; sizin
gerçekten Allah'ın her şeye güç yetirdiğini ve gerçekten Allah'ın ilmiyle her
şeyi sarıp-kuşattığını bilip-öğrenmeniz için."
[11]
Allah bu âyette, âlemi, kullarının kendisini, gücünü ve her şeyi kuşattığını
tanıyıp bilmeleri için yarattığını haber vermektedir. Bu, O'nu tanımayı, isim
ve sıfatlarını bilmeyi ve O'nu birlemeyi zorunlu kılmaktadır.
Bir başka âyette Yüce Allah, varlıkların yaratılış amacını şöyle haber
vermektedir: "Ben, insanları ve cinleri yalnız bana ibadet etsinler diye
yarattım."[12]
Demek ki, kullardan istenen temel amaç budur. Yani kendilerini var edeni
bilip-tanımak ve yalnız O'na ibadet etmek.
Kullarla hedeflenen amaç ise, amellerin karşılığını adaletle vermekle,
iyiliklere sevap kötülüklere de azap ile karşılık vermekle alâkalıdır. Yüce
Allah bu amacı şu âyetlerle bize açıklar: "Göklerde ve yerde olanlar
Allah'ındır; öyle ki, kötülükte bulunanları, yapmakta oldukları dolayısıyla
cezalandırır, güzel davranışta bulunanları da daha güzeliyle ödüllendirir."
[13],
"Şüphesiz, kıyamet saati yaklaşarak gelmektedir. Herkesin harcadığı çabanın
karşılığını alması için, onun (haberini) neredeyse gizleyeceğim."
[14]
"Hakkında ihtilafa düştükleri şeyi onlara açıklaması ve küfre sapanların
kendilerinin yalancı olduklarını bilmesi için (tekrar diriltecektir)."
[15]
"Şüphesiz sizin Rabb'iniz, altı günde gökleri ve yeri yaratan, sonra da arşa
istiva eden, işleri de evirip çeviren Allah'tır. Onun izni olmadıktan sonra hiç
kimse şefaatçi olamaz. İşte Rabb'iniz olan Allah budur, öyleyse O'na kulluk
edin. Yine de öğüt alıp düşünmeyecek misiniz? Sizin tümünüzün dönüşü O'nadır.
Allah'ın vaadi bir gerçektir. İman edip salih amellerde bulunanlara, adaletle
karşılık vermek için yaratmayı başlatan, sonra onu iade edecek olan O'dur.
Küfredenler ise, küfre sapmaları dolayısıyla, onlar için kaynar sudan bir içki
ve acıklı bir azab vardır."
[16]
Şimdi, Allah'ın baştan sona gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları nasıl
hak üzere, hakla, hak için ve hakka şahit olması için yarattığını iyi düşün.[17]
[1]
Nur,
25.
[2]
Buhârî,
3/2-4;
Müslim,
769.
[3]
Beyhakî, a.g.e., s.12-13.
[4]
es-Sa'dî, "Teysiru'l-kerîmi'r-rahmân",
5/631-632.
[5]
Hac,
62.
[6]
Kehf,
29.
[7]
Yunus,
32.
[8]
İsrâ,
81.
[9]
Nur,
25.
[10]
es-Sa'dî, a.g.e.,
5/405;
İbn Kesir,
3/277.
[11]
Talak,
12.
[12]
Zariyat,
56.
[13]
Necm,
31.
[14]
Tâ-Hâ,
15.
[15]
Nahl,
39.
[16]
Yunus,
3-4.
[17]
İbn Kayyim, "Bedâiu'l-fevâid",
4/335.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları