Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
1-
Hikmet sözcüğü Kur'an-ı Kerîm'de açık bir şekilde geçmektedir. Yüce Allah şöyle
buyurmaktadır:
"(Ki her biri) büyük hikmettir."[1]
"Allah, sana Kitabı ve hikmeti indirdi ve sana bilmediklerini öğretti."[2]
"Kime dilerse hikmeti ona verir; şüphesiz kendisine hikmet verilene büyük
bir hayır da verilmiştir."[3]
Hikmet, faydalı ilim ve salih ameldir. İlim ve amel, asıl hedefe bağlı olması
ve ona ulaştırması nedeniyle hikmet olarak adlandırılmıştır. Söylenen sözler,
övülen sonuçlara ve yararlı isteklere ulaştırmadıkça hikmet olarak
adlandırılmaz. Dolaysıyla hikmet, kişinin yararlı ilme ve salih amele
yönelmesini ve istediği sonucu elde etmesini sağlar.
Eğer hikmetle konuşan kişi, hitap ettiği kimselerin yararını, doğru yolu
bulmalarını ve mutluluğa kavuşmalarını istemiyorsa, onlara bunun yollarını ve
engellerini göstermiyorsa, konuşmasının amacı bu değilse, bu amaçla
konuşmuyorsa, peygamberleri bunun için göndermemişse, kitapları bunun için
indirmemişse, sevap ve azabı bunun için koymamışsa, hikmet sahibi olmadığı gibi,
sözleri de hikmet değildir.
2-
Allah Teâlâ, fiillerinin ve emirlerinin amacını, niçin yaptığını ve niçin
emrettiğini bize şöyle haber vermektedir:
"Bu, Allah'ın göklerde ve yerde ne varsa tümünü bildiğini ve Allah'ın
gerçekten her şeyi bilen olduğunu bilmeniz içindir."[4]
"Allah, yedi göğü ve yerden de onların benzerini yarattı. Emir, bunların
arasında durmadan iner; sizin gerçekten Allah'ın her şeye güç yetirdiğini ve
gerçekten Allah'ın ilmiyle her şeyi sarıp kuşattığını bilip öğrenmeniz için."[5]
"Öyle ki, Kitab ehli (yahudi ve hıristiyanlar) Allah'ın fazlından hiçbir şeye
güç yetirip sahip olmadıklarını ve fazlın muhakkak Allah'ın elinde olduğunu,
onu dilediğine verdiğini bilip öğrensin."[6]
"O, bunun önüne ve arkasına izleyici (gözetleyici)ler dizer. Öyle ki
onların, Rablerinden gelen risaleti (insanlara gönderilenleri) tebliğ
ettiklerini; (Allah'ın) onların nezdinde olanları sarıp kuşattığını ve her şeyi
sayı olarak da tespit ettiğini bilsin."[7]
"Allah bunu (yardımı) size ancak bir müjde olsun ve kalpleriniz bununla
tatmin bulsun diye yaptı."[8]
Eğer bu âyetlerde geçen "Lâm", "Firavun'un ailesi, onu (ileride
bilmeksizin) kendileri için bir düşman ve üzüntü olsun diye aldılar."[9]
âyetinde kullanıldığı gibi âAkibet Lâm'ıdır. Çünkü burada Lâm'dan sonra gelen,
istenen bir sonuç değildir. Fakat eylemleri sonuçta buraya gelip
dayanacağından ve yaptıkları, böyle kötü bir sonla biteceğinden fiilin başına
"Sebep Lâm'ı gelmiştir. Oysa gerçekte bu "Akibet Lâm"ıdır denilirseâ¦
Bu iddiaya iki yönden cevap verebiliriz:
1-
"Akibet Lâm'ı", cahil veya defetme gücü olmayan kimseler için kullanılır. Şu
âyette kullanılan Lâm bu anlamdadır. "Firavun'un ailesi, onu (ileride
bilmeksizin) kendileri için bir düşman ve üzüntü olsun diye aldılar."[10]
Ancak her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten biri için bu Lâm'ın kullanılması
mümkün değildir. Dolaysıyla böyle bilgili ve güçlü olan birinin fiillerinin ve
hükümlerinin başına Lâm geldiğinde bu, âHikmet Lâm'ıdır ve böyle Lâm'dan sonra
gelen sonuç, istenen sonuçtur.
2-
Bu Lâm'ın geçtiği yerler ayrı ayrı ele alınarak cevap verilebilir. Ancak biz
burada sadece "Firavun'un ailesi, onu (ileride bilmeksizin) kendileri için
bir düşman ve üzüntü olsun diye aldılar."[11]
âyetini açıklamakla yetineceğiz. Hz. Musa'nın, Firavun ailesi tarafından
alınması, Allah'ın takdiri ile gerçekleşmiştir. Burada kullanılan Lâm, Allah'ın
bu takdirini açıklamak için kullanılmıştır. Ancak Allah'ın bu takdiri yerine
Firavun ehlinin fiili zikredilmiştir. Çünkü bu, onların üzüntü ve
pişmanlıklarının ne kadar büyük olacağına işaret etmektedir. Böylece Allah'ın
mükemmel planı, gücü, ilmi ve hikmeti Firavun ve yandaşlarına gösterilmiştir.
İstediği bütün erkek çocukları boğazlayan Firavun, kendi istek ve iradesi ile,
mülkünü yok edecek çocuğu kendi evinde ve kendi gözetiminde yetiştirip
büyütmektedir. İşte Allah'ın takdiri ve mükemmel planı budur.[12]
[1]
Kamer,
5.
[2]
Nisa,
113.
[3]
Bakara,
269.
[4]
Maide,
97.
[5]
Talak,
12.
[6]
Hadîd,
29.
[7]
Cin,
27-28.
[8]
Âl-i İmrân,
126.
[9]
Kasas,
8.
[10]
Kasas,
8.
[11]
Kasas,
8.
[12]
İbn Kayyim, "Şifâu'l-alîl", s.
336.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları