Kulun
Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
Kul, Allah'ın bütün fiilî sıfatlarını kapsayan Kayyûm ismini tanıdığında, her
şeyin O'nun desteği ile ayakta kaldığını, varlığını devam ettirdiğini, her
canlıyı O'nun hayatta tuttuğunu ve koruduğunu görür. Allah Teâlâ'nın kimseye
muhtaç olmadan yalnız başına kâim olduğunu, O'nun dışındaki bütün varlıkların
ancak O'nunla var olabildiklerini, varlıklarını devam ettirdiklerini, O'nun her
şeyi düzenleyip idare ettiğini, kimini üstün tutup kimini alçalttığını, iyilik
edenlere sevap kötülük edenlere de azap ulaştırdığını müşahede eder. Allah'ın
kâim olmakla asla uyumadığını, zaten uyumanın O'na yakışmayacağını, herkese
adil davrandığını, kimine bol kimine az rızık verdiğini, asla şaşırmadığını,
unutmadığını ve yanılmadığını anlar.
Kâinatı bu şekilde görmek ve anlamak, âriflerin ulaşabildiği bir mertebedir.
Rububiyet mertebesi işte budur. Bu mertebeden daha üstün olan mertebe ilâhlık
mertebesidir. Bu mertebe ancak peygamberlerin görebileceği bir mertebedir. Bu
mertebede Allah'tan başka ilâh olmadığı, O'nun dışında her şeyin bâtıl ve
geçersiz olduğu hakke'l-yakin müşahede edilir. Allah'tan başka Rabb'in olması
imkansız olduğu gibi O'ndan başka ilâhlığı, tapınmayı, kendisi için namaz
kılmayı, secde etmeyi hak eden bir ilâhın olması da imkansızdır. Allah'ın kemâl
isimlerine, sıfatlarına ve fiillerine mutlak itaatle birlikte sevgi beslemek
gerekir. Bütün sevgilerin sonu, bu sevgidir. Mutlak olarak yalnız O'na itaat
edilir ve yalnız O'na tapılır. Hüküm ve karar verme yetkisi O'nundur. O'ndan
başkasına yapılan bütün ibadetler geçersizdir ve sapıklıktır. O'ndan başkasını
sevmek sahibine azap verir. O'nun dışındaki her zenginlik gerçek yoksulluktur.
O'nun dışında bir şeyle övünmek ve üstünlük iddia etmek asıl alçaklıktır ve
küçüklüktür. O'ndan başka her çokluk, azlık ve muhtaçlıktır.
Varlıkların Allah'tan başka Rabb'inin olması mümkün olmadığı gibi onların
Allah'tan başka ilâhının olması da mümkün değildir. Bütün istekler O'na gelip
son bulur, bütün dilekler O'ndan istenir. O'nunla birlikte başka bir ilâhın
bulunması da mümkün değildir. Gerçek ilâh O'dur. O, gerçek mülk sahibidir,
hiçbir şeye muhtaç değildir ve hiç kimsenin yardımına ihtiyacı yoktur. Her şey
O'nunla kâimdir, O'nun kâimliği kimseye bağlı değildir. Varlık âleminde iki
ilâhın bulunması mümkün değildir. Eğer varlık âleminde iki ilâh bulunmuş
olsaydı, kâinatın düzeni bozulur ve hiçbir varlık var olamazdı. Bu kainatta,
eşit seviyede ve birbirinden bağımsız iki failin (yaratıcının) olması da mümkün
değildir. Çünkü birinin bağımsız oluşu, ötekinin bağımsız oluşuna terstir.
Birinin tam bağımsız oluşu, diğerinin Rab olmasını engeller.[1]
Sâliklerin (Allah'a yürüyenlerin) tecrübe edip kabul ettiklerine göre, "Yâ Hayyu
yâ Kayyûm, lâ ilâhe illâ ente / Ey diri ve kâim olan! Senden başka ilâh yoktur"
duasını okuyan ve bunu tekrarlayan kimsenin kalbi ve aklı dirilir.
Şeyhülislâm İbn Teymiye, bu duaya gerçekten çok düşkündü. O'nu dilinden hiç
düşürmezdi. Bir gün bana şöyle dedi: "Kalbin diri olması için bu iki ismin (Hay
ve Kayyûm) çok büyük etkileri vardır." İbn Teymiye bu iki ismin, ism-i azam
olduğuna işaret etmekteydi. Bir defasında O'nun şöyle dediğini işittim: "Kim
sabah namazının sünneti ile farzı arasında kırk defa "Ya Hayyun yâ Kayyûm, lâ
ilâhe illâ ente, birahmetike esteğîs (Ey diri ve kâim olan! Senden başka ilâh
yoktur. Rahmetinle yardım diliyorum) derse, kalbi dirilir ve asla ölmez."
el-Esmâü'l-hüsnâ ile ibadet etmenin, onunla dua etmenin kıymetini bilen, emir,
yaratılış ve kulun istek ve ihtiyaçları arasındaki gizli ilişkiyi fark eden,
bunun gerçekliğini daha iyi kavrar. Bilinmelidir ki, her istek ve ihtiyaç,
kendisine uygun olan üslup ve dualarla istenir. Kur'an ve hadislerdeki duaları
incelersen, bunun böyle olduğunu görürsün.[2]
* * *
[1]
İbn Kayyim, "Tarîku'l-hicreteyn", s.
79.
[2]
İbn Kayyim, "Medâricu's-sâlikîn",
1/447.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları