Allah
Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
Yüce Allah Kur'an'ın birçok yerinde şöyle buyurur: "Andolsun, onlara:
"Kendilerini kim yarattı?" diye soracak olsan, tartışmasız: "Allah"
diyecekler."[1]
Madem Allah bütün varlıkları tek başına yaratmıştır, o halde ibadete ve kulluk
yapılmaya layık olan tek varlık da O'dur. Bu gerçek ortadayken ve O'nun tek
yaratıcı olduğu kabul edilirken, ibadet etmede O'na nasıl ortak koşulur?
İşte Kur'an'ın Rubûbiyet tevhidi (Allah'ın yaratıcı olduğunu kabul etmek) ile
ulûhiyet tevhidini (Yalnız Allah'a kulluk etmek) ispat etme metodu budur.
Bir başka âyette Allah'ın yaratma özelliği "Sizi ve sizden öncekileri
yaratan"[2]
şeklinde ifade edilir. Burada Allah Teâlâ bizi ve bizden öncekileri,
babalarımızı ve atalarımızı da yarattığına dikkat çekmekte, böylece tek
yaratıcının kendisi olduğunu, ne bizim ne de bizden öncekilerin yaratılışında
kimsenin kendisine ortak olmadığını belirtmektedir. Allah'ın, varlıkları tek
başına yaratmış olması, O'nun güç ve kuvvetinin, iradesinin, ilminin, hikmet
ve hayatının mükemmel ve eksiksiz oluşuna delalet eder. Bu sıfatlar, O'nun
diğer üstün sıfatlara da sahip olmasını zorunlu kılar. Bu da sıfatlarının ve
fiillerinin eşsiz olduğunu, hiçbir varlıkta bulunmadığını, hiçbir varlığın
fiillerinde O'na ortak olmadığını gösterir. Bu cümle ile Allah varlığını ispat
ettikten sonra, onları yaratmadaki amacını şöyle açıklamaktadır: "Rabb'inize
kulluk ediniz"[3]
Yani O, sizi ve sizden öncekileri yarattı ki, O'na itaat edip isyan
etmeyesiniz, O'nu zikredip unutmayasınız, nimetlerine nankörlük etmeyip
şükredesiniz. İşte Allah'ın azabından korunup sakınmanın yolu budur. Âyet şu
cümleyle bitiyor: "Ki sakınasınız." Cümlede geçen "Le alle" edatının
anlamı konusunda çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Bunları kısaca şöyle
belirtebiliriz:
* Kulluk ediniz emrinin nedenini açıklamaktadır.
* Yaratılışın nedenini açıklamaktadır.
* "O'na ibadet ediniz ki, bu ibadetinizle O'ndan korunasınız" anlamındadır.
* Bir diğer görüş, "O'ndan korunup sakınasınız diye sizi yarattı"
şeklindedir. Bize göre bu görüş şu sebeplerden dolayı daha doğrudur:
1-
Allah'tan korunup sakınmak anlamına gelen "takva" da bir tür ibadettir.
Dolaysıyla bir şey, kendi varlığının nedeni olamaz.
2-
Buna benzer bir âyet de şudur: "Ben insanları ve cinleri bana ibadet
etsinler diye yarattım."[4]
3-
Âyetteki yaratma sözcüğü "Ki sakınasınız" cümlesine daha yakındır. Bu
yüzden ibadetin değil; yaratılışın nedenidir. Buna benzer âyet şudur: "Ey
iman edenler, sizden öncekilere yazıldığı gibi, oruç, size de yazıldı (farz
kılındı). Umulur ki sakınırsınız."[5]
Burada sakınma, orucun faz kılınma nedeni olarak zikredilmektedir.
Ancak her iki durumun da kastedilmiş olmasına bir mani yoktur. Hatta böyle
olması daha uygundur. Daha sonra Yüce Allah şöyle buyurarak devam etmektedir:
"O, sizin için yeryüzünü bir döşek, gökyüzünü bir bina kıldı. Ve gökten
yağmur indirerek bununla sizin için (çeşitli) ürünlerden rızık çıkardı."[6]
Bu âyetle Allah, varlıkları yaratmanın bir başka hikmetini daha
açıklamaktadır. Dolaysıyla ilk âyet, yaratılışın ve varoluşun nedenini
açıklamaktadır. Bu, yaratma delili olarak adlandırılmaktadır.
4-
Bu görüş, varlıklarda görülen hükümleri kapsamaktadır. Bu da hikmet ve inayet
delili olarak adlandırılmaktadır. Yüce Allah, bu iki tür delili Kur'an'ın
birçok yerinde defalarca tekrarlar. Bu tür âyetlerden bazıları şöyledir:
"Allah, gökleri ve yeri yaratan ve gökten su indirip onunla size rızık
olarak türlü ürünler çıkarandır. Ve onun emriyle gemileri, denizde yüzmeleri
için size, emre amade kılandır. Irmakları da sizin için emre amade kılandır.
Güneşi ve ayı da hareketlerinde sürekli emrinize amade kılan, geceyi ve
gündüzü de emrinize amade kılandır."[7]
Yüce Allah bu âyetlerde, gökleri ve yeri yarattığını belirtmekte sonra
dabunların varlıklara olan faydalarından ve hikmetlerinden söz etmektedir.
"(Onlar mı) hayırlı yoksa, gökleri ve yeri yaratan ve size gökten su
indiren mi! Ki onunla (o suyla) gönül alıcı bahçeler bitiriverdik. Sizin
içinse onun bir ağacını bitirmek, (bile) mümkün değildir. Allah ile beraber
başka bir ilâh mı? Hayır, onlar sapıklıkta devam etmekte olan bir kavimdir. Ya
da yeryüzünü bir karar yeri kılan, onun arasında ırmaklar var eden ve ona
(yeryüzü için) sarsılmaz dağlar yaratan ve iki deniz arasında bir ara engel
(haciz) koyan mı? Allah ile beraber başka bir ilâh mı? Hayır, onların çoğu
bilmiyorlar."[8]
"Gerçek şu ki, göklerin ve yerin yaratılmasında
gece
ile gündüzün ard arda gelişinde, insanlara yararlı şeylerle denizde yüzen
gemilerde, Allah'ın yağdırdığı ve kendisiyle ölümünden sonra yeryüzünü
dirilttiği suda, her canlıyı orada üretip-yaymasında, rüzgârları
estirmesinde, gökle yer arasında boyun eğdirilmiş bulutları evirip
çevirmesinde düşünen bir topluluk için gerçekten âyetler vardır."[9]
Bu tür âyetler Kur'an-ı Kerîm'de oldukça çoktur. Düşünenler içinâ¦
Yüce Allah Bakara sûresinin
21.
âyetinde, insanlar için yerin yaşama alanı, göğün de tavan olduğunu, kulların
yararlandığı ana kaynağın gökten indirdiği su olduğunu belirtmektedir. Böylece
yaşanılan alanı, yaşayanı ve ihtiyaç duyduğu şeyleri bir arada zikretmiş
bulunmaktadır. Allah, yeryüzünü bir döşek gibi yaydığına dikkat çekmekte ve
bunun hikmetini, canlıların üzerinde istikrarla yaşamalarını sağlamak olarak
açıklamaktadır. Gökyüzünü ise düşmesi mümkün olmayan sağlam bir tavan olarak
yarattığını, onda hiçbir çatlaklığın, çelişkinin ve uyumsuzluğun olmadığını
belirtmekte; sonra da şöyle buyurmaktadır: "Öyleyse (bütün bunları) bile
bile Allah'a eşler koşmayın."[10]
* * *
[1]
Zuhruf,
87.
[2]
Bakara,
21.
[3]
Bakara,
21.
[4]
Zariyat,
56.
[5]
Bakara,
183.
[6]
Bakara,
22.
[7]
İbrahim,
32-33.
[8]
Neml,
60-61.
[9]
Bakara,
164.
[10]
Bakara,
22.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları