Yeni Sayfa 1
﴿
اَلْكَبِيرُ - اَلْمُتَكَبِّرُ ﴾
KEBÎR
- MÜTEKEBBİR
Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
"O, gaybı da, müşahede edileni de bilendir. Pek büyüktür, yücedir."[1]
"O Allah ki, O'ndan başka ilâh yoktur. Melik'tir. Kuddûs'tur; Selâm'dır;
Mü'min'dir; Müheymin'dir; Azîz'dir; Cebbar'dır; Mütekebbir'dir."[2]
el-Hattâbî der ki: "Kebîr, şanı büyük ve yüce olandır. O'nun dışındaki her
büyük, O'nun büyüklüğünün altında ve küçüktür. İnsanlar arasında Kebir (büyük),
daha çok yaşı ileri olanlar için kullanılır."[3]
Mütekebbir ise, varlıkların sıfatlarından uzak ve yüce olandır. Allah
Mütekebbir'dir. Yücelik ve azamette kendisine karşı çıkan azgın varlıkların
bellerini kırıp güçlerini yok edendir. Mütekebbir'de bulunan "ta" harfi, teklik
bildirmekte ve büyüklüğün yalnız Allah'a mahsus olduğunu belirtmektedir.
Büyüklük, varlıkların gerçek bir sıfatı değildir. Çünkü varlıkların özelliği
itaat etmek ve boyun eğmektir. Gerçek büyüklük yalnız Allah'a mahsustur."
Bazı dilbilimciler Mütekebbir'in, insanlara yasaklanan ve büyüklenme anlamına
gelen "kibir"den değil, Allah'ın büyüklük ve azametini ifade eden "Kibriyâ"dan
türediğini söylemiş ve Hz. Peygamber'in bir kudsi hadiste Allah'tan naklettiği
şu hadisi delil göstermişlerdir: "Büyüklük (Kibriyâ) benim ridam (örtüm)dır. Kim
bu örtü üzerinde benimle çekişirse, O'nu yok ederim." Hadiste geçen rida
(örtü)den maksat, sıfattır. Mesela "Filancanın şiarı zühd, ridası verâdır"
denilir. Yani verâ, (haram korkusuyla şüpheli şeylerden sakınma) o kişinin bir
sıfatı ve niteliğidir.[4]
Yüce Allah bütün üstünlük, yücelik ve büyüklük sıfatlarına sahiptir. O, her
şeyden daha büyük, daha üstün ve daha yücedir. O'nun bu sıfatları, seçkin ve
veli kullarının kalplerine yansır. Bu kulların kalpleri, Allah'ın büyüklük,
üstünlük ve yücelik sıfatlarıyla dolup taşar. Böylece O'na daha çok ibadet eder,
büyüklüğüne ve yüceliğine teslim olup boyun eğer ve huzurunda saygıyla
eğilirler.[5]
Allah şöyle buyurur: "Sizin (durumunuz) böyledir. Çünkü bir olan Allah'a
çağırıldığınız zaman inkâr ettiniz. O'na şirk koşulduğunda da inandınız. Artık
hüküm, yüce (Alî), büyük (Kebîr) olan Allah'ındır."[6]
Mütekebbir'in anlamı hakkında bazı müfessirlerin görüşleri şöyledir:
Katâde: "Kötülükten (bir rivayete göre kötülüklerden) imtina ederek
büyüklenendir."
Mukâtil: "Her türlü kötülükten uzak ve yüce olandır."
Ebû İshak: "Kullarına zulmetmekten uzak ve yüce olandır."[7]
ez-Zeccâc: "Büyüklüğünün sonu olmayan Kebîr ve yüceliğinin sonu bulunmayan
Azîm'dir. O'nun bütün isimleri ve sıfatları en üstün ve en yücedir. Kullarına
asla zulmetmez."[8]
Gazali: "Mütekebbir, kendi zatından başka bütün her şeyi küçük gören, büyüklük,
üstünlük ve yüceliği yalnız kendisinde gören; başkasına, kralların kölelere
baktığı gibi bakandır. Eğer bu bakış gerçek ve doğru ise gerçek tekebbür budur.
Böyle bakan, gerçek büyüklüğü hak etmiştir. Bu durum, Allah'tan başka hiçbir
varlık için düşünülemez. Zira bu yalnız O'nun hakkıdır. Eğer bu bakış gerçek
değil ve büyüklük yalnız kendisine ait değilse, bu durumda büyüklük iddiası
geçersiz ve bâtıldır. Böyle bir bakış yasaklanmış ve kötülenmiştir. Kudsi bir
hadiste Allah şöyle buyurmuştur: "Büyüklük ridam (dış elbise), yücelik ise
izarımdır (iç elbise). Bu ikisinden biri üzerinde benimle çekişeni ateşe
atarım." Bu durum, büyüklük ve yüceliğin Allah'ın kemâl sıfatlarından olduğunu
ortaya koymaktadır. Diğer varlıkların bu sıfatlara sahip olduklarını iddia
etmeleri, gerçek dışıdır. Böyle bir iddia onların eksikliğini ve haddi
aştıklarını gösterir."[9]
Râzî: "Mütekebbir, büyüklük ve hükümranlıkta eşsiz, yücelik ve ululukta tek,
mutlak iyilik, ihsan ve mağfiret sahibi olan, mülkü hiç yok olmayan ve yüceliği
asla değişmeyendir."[10]
Kebîr, büyüklük sahibi demektir. Büyüklük, zatın kemale kavuşmasından ve
varlığının mükemmel oluşundan ibarettir. Bu, yalnız Allah için geçerlidir.
O'nun varlığı ezeli (öncesiz) ve ebedi (sonsuz)dur. O'nun yok olması
düşünülemez. Böyle bir şey O'nun hakkında mümkün değildir. Bütün varlıkların
varlığı, O'nun varlığından sudur eder. O'nun varlığı ve zatı, mükemmel ve
eksiksiz olduğuna ve bütün varlıkların varlığı O'nun varlığından sudur ettiğine
göre, O, her varlıktan daha fazla büyüklüğü ve yüceliği hak edendir.[11]
Kurtubî: "Mütekebbir, Rab oluşuyla her varlıktan üstün ve büyük olandır. O'nun
benzeri, eşi ve dengi yoktur. Her türlü kötülükten uzaktır. Kendisine yakışmayan
bütün olumsuz ve çirkin sıfatlardan münezzehtir. Mütekebbir sözcüğünün aslı,
imtina etmek ve boyun eğmemektir. Buna göre Allah, bütün kötü sıfatlardan imtina
eder ve hiçbir varlığa boyun eğmez. Zira mutlak büyük ve yüce olan yalnız
O'dur."[12]
[1]
Ra'd,
9.
[2]
Haşr,
23.
[3]
Beyhakî, a.g.e., s.
35.
[4]
Beyhakî, a.g.e., s.
72-73.
[5]
"Teysîru'l-kerîmu'r-rahmân",
5/622.
[6]
Mü'min,
12.
[7]
İbn Kayyim, "Şifâu'l-alîl", s.
319.
[8]
Râzî, a.g.e., s.
196.
[9]
Gazâlî, a.g.e., s.
48.
[10]
Râzî, a.g.e., s.
198.
[11]
Gazâlî, a.g.e., s.
77.
[12]
Kurtubî, a.g.e.,
1/
176-177.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları