Kulun
Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
Tevhit, Allah'ın bir ve tek olduğuna inanmaktır. Buna göre Allah, mutlak
yaratıcıdır. Dilediği bütün şeyleri yapmaya kadirdir. Mutlak uygulama gücüne
sahiptir. Bütün varlıkları var eden ve varlıklarını devam ettirmelerini sağlayan
O'dur. Bütün varlıkların varlığı O'na bağlıdır. O'nun hükmü bütün varlıklar
üzerinde geçerlidir. Ezelî ilmiyle belirlediği ve kaleminin yazdığı bir süre
sonunda tüm varlıklar O'na döneceklerdir. Emretme ve yasaklama yetkisi yalnız
O'na aittir. Allah, dilediği kuluna mükafat, dilediğine de ceza verir. Ancak
Allah'ın kullarını ödüllendirmesi veya cezalandırması, işledikleri amellere
göredir. İyilik işleyenleri mükafatlandırır, kötülük işleyenleri de
cezalandırır. Allah, mükafat için iyilikleri, ceza için de kötülükleri bir sebep
olarak takdir etmiştir. O'nun bu takdiri, kulların bilemeyeceği bir hikmet
gereğidir.
Kulun, Allah'ın bir olduğunu, mutlak ve tek yaratıcı olduğunu, dilediği her şeyi
yapmaya kadir olduğunu, takdir ettiği her şeyin zamanı geldiğinde
gerçekleştiğini müşahede etmesi, onu daima Allah'a sığınmaya, himayesine girmeye
ve ihtiyaçlarını O'na iletmeye sevk eder. Her an Allah'a muhtaç olduğunu
görmesini sağlar. Hayat, ölüm, diriliş, fayda ve zarar gibi her konuda hiçbir
güce sahip olmadığını, Allah'ın kapısında yoksul, aciz ve miskin bir kul
olduğunu anlar. O'na daha bir içtenlik ve samimiyetle kulluk yapmaya çalışır.
Kulun, emretme ve yasaklama, ödüllendirme ve cezalandırma yetkisinin yalnız
Allah'a ait olduğunu müşahede etmesi, onu Allah'a hamd ve şükür etmeye, emir ve
yasaklarına titizlikle uymaya sevk eder. Bir hata işlediğinde kendisinin kusurlu
olduğunu görür ve nefsini kınar. Kusuru başkasında değil kendisinde arar.
Böylece Allah'a doğru yaptığı yolculukta, hem Rabb'inin mutlak üstünlüğünü,
derin hikmetini, mükemmel gücünü, ezeli ilmini ve büyük ihsanını müşahede eder
hem de kusurun kendisinde olduğunu görerek hatalarını düzeltmeye ve nefsini
arındırmaya çalışır.
İşte ubûdiyet makamına çıkarılarak başarılı kılınmış, yardım edilmiş, lütuf ve
ihsanlarda bulunulmuş kul budur. Böyle bir kul için başarı garantilenmiştir. Tüm
peygamberler ve nebiler bu sınıftandır. İnsanlığın atası Âdem peygamber, "Rabb'imiz,
biz nefislerimize zulmettik, eğer bizi bağışlamazsan ve esirgemezsen, gerçekten
hüsrana uğrayanlardan olacağız"[1]
diyerek kusuru kendisinde bulmuş ve Allah'ın mağfiretine, bağış ve ihsanına
kavuşmuştur. İnsanlığın ikinci atası Nuh peygamber, "Rabb'im, bilgim olmayan
şeyi Senden istemekten Sana sığınırım. Eğer beni bağışlamaz ve beni
esirgemezsen, hüsrana uğrayanlardan olurum"[2]
diyerek kusuru kendisinde bulmuş ve Rabb'inden bağışlanma dilemiştir. Haniflerin
lideri ve nebilerin üstadı İbrahim peygamber, "Beni yaratan ve bana hidayet
veren O'dur. Bana yediren ve içiren O'dur. Hastalandığım zaman bana şifa veren
O'dur. Beni öldürecek, sonra diriltecek olan da O'dur. Din (ceza) günü
hatalarımı bağışlayacağını ummakta olduğum da O'dur"[3]
diyerek Rabb'ini yüceltmiş ve O'ndan bağışlanma dilemiştir. Rabb'ine, "Bu
şehri güvenli kıl, beni ve çocuklarımı putlara kulluk etmekten uzak tut"[4]
diye dua eden de yine odur. Hz. İbrahim bu duasıyla, kul ile puta tapma ve şirk
koşma arasına ancak, kendisinden başka hiçbir ilâh olmayan Allah'ın
girebildiğine dikkat çekmekte ve bu yüzden O'ndan, kendisini ve soyunu puta
tapmaktan uzak tutmasını istemektedir.
Hz. Musa da şu sözleriyle Rabb'inden bağışlanma dilemektedir: "Rabb'im,
(Şimdi) içimizdeki beyinsizlerin yaptıklarından dolayı bizi helak edecek misin?
O da senin denemenden başkası değildir. Onunla dilediğini saptırır, dilediğini
hidayete eriştirirsin. Bizim tek Velî'miz sensin. Öyleyse bizi bağışla, bizi
esirge; Sen bağışlayanların en hayırlısısın."[5]
Bu âyette geçen "fitne" sözcüğü, imtihan, deneme ve sınama anlamına gelmektedir.
"Mü'min erkeklerle mü'min kadınlara işkence (fitne) uygulayanlar..."[6]
ve "(Yeryüzünde) fitne kalmayıncaya ve din (yalnız) Allah'ın oluncaya kadar
onlarla savaşın..."[7]
âyetlerinde geçen ve kötülerin yaptıkları fiil ve eylemleri ifade eden "fitne"
anlamında değildir. "Seni birçok fitnelerle denemiştik"[8]
âyetinde geçen fitne sözcüğü de yine denemek, sınamak ve imtihan etmek
anlamındadır. Bu cümle şu anlama gelmektedir: "Ey Musa! Doğduğun andan sana
hitap ettiğimiz ve kitap verdiğimiz şu ana kadar seni birçok evrelerden geçirdik
ve çeşitli musibetlerle seni sınayıp denedik."
Hz. Musa, başına gelen durumun Allah'ın bir sınaması olduğunu bildiği için "O
da Senin denemenden başkası değildir" demiştir. Musa (a.s) Yüce Allah'ın tek
ilâh, mutlak yaratıcı ve hüküm sahibi olduğunu müşahede edip buna karşılık
beyinsizlerin yaptıklarını ve Allah'a eş koşmalarını görünce, O'na izzet ve
üstünlüğü ile yalvarmış, kusuru O'na değil onu işleyene izafe etmiştir. Bir
başka âyette belirtildiği gibi Hz. Musa, kendisini kusurlu görmüş ve: "Rabb'im,
gerçek şu ki, ben kendi nefsime zulmettim, artık beni bağışla."[9]
diyerek dua etmiş, buna karşılık Allah da şöyle cevap vermiştir: "Böylece
(Allah da) onu bağışladı. Hiç şüphe yok ki, O bağışlayandır, esirgeyendir."[10]
Aynı şekilde Yunus Peygamber de kendisini kusurlu bulmuş, zulmü kendisine izafe
ederek Rabb'ini her türlü ayıptan tenzih etmiş ve şöyle dua etmiştir: "Senden
başka ilâh yoktur, sen yücesin, gerçekten de ben zulmedenlerden oldum."[11]
Hz. Peygamber, büyük istiğfar olarak tanımladığı duada kusurun kulda olduğunu,
Allah'ın her türlü kusurdan uzak olduğunu vurgulanmış ve şöyle buyurmuştur: "Ey
Allah'ım! Benim Rabb'im sensin. Senden başka ilâh yoktur. Beni sen yarattın ve
ben, Senin kulunum. Gücüm yettiğince sana verdiğim ahde ve vaade bağlıyım.
Yaptıklarımın şerrinden sana sığınırım. Bana verdiğin nimetleri de günahlarımı
da itiraf ediyorum. O halde beni bağışla. Çünkü senden başka günahları
bağışlayan yoktur." Bu büyük istiğfar, Allah'ın mutlak ve tek yaratıcı olduğunu,
her dilediğini yapmaya ve uygulamaya kadir olduğunu ifade eden rubûbiyet tevhidi
ile yalnız Allah'a ibadet etmeyi ve O'nu sevmeyi ifade eden ulûhiyet tevhidini
birlikte kapsamaktadır.
Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: "Eğer her ikisinde (gökte ve yerde) Allah'ın
dışında ilâhlar olsaydı, hiç tartışmasız, ikisi de bozulup gitmişti. Arşın
Rabb'i olan Allah onların nitelendire geldikleri şeylerden yücedir."[12]
Gökleri, yeri ve varlıkları ayakta tutan, onların var olmasını ve varlıklarının
devam etmesini sağlayan gerçek ilahtır. Bu gerçek ilâh, ilâh olarak kabul
edilmelidir. Göklerde ve yerde Allah'tan başka ilahların bulunduğu iddia
edilirse, bu ilahların hiçbiri gerçek ilâh değildir. Zira gerçek ilâhın eşi ve
ortağı olmaz. Eşi, ortağı ve benzeri olan ilâhlar, gerçek ilâh olarak
adlandırılmaz. Eğer göklerde ve yerde Allah'tan başka ilâhlar olsaydı,
gökyüzünün ve yeryüzünün düzeni bozulur, varlıklarını devam ettiremezlerdi.
Göklerin ve yerin bir düzen içinde varlıklarını sürdürmeleri ve bozulmamaları,
tek ve gerçek bir ilâhın varlığına delalet etmektedir. İşte O gerçek ilâh, Allah
denilen varlıktır. Başta gökler ve yer olmak üzere bütün varlıkların varlığı,
tek ve Kahhâr olan Allah'a dayanmaktadır. Varlıkların varlığının benzer iki
ilâha dayanması mümkün olmadığı gibi birbirine eşit iki ilâha dayanması da
mümkün değildir.[13]
[1]
A'raf,
23.
[2]
Hud,
47.
[3]
Şuarâ,
78-82.
[4]
İbrahim,
35.
[5]
A'raf,
155.
[6]
Burûc,
10.
[7]
Bakara,
193.
[8]
Tâ-Hâ,
40.
[9]
Kasas,
16.
[10]
Kasas,
16.
[11]
Enbiya,
87.
[12]
Enbiya,
22.
[13]
İbn Kayyim, "Tarîku'l-hicreteyn, s.
1/262.
Esmau'l-Husna
- Esmau'l-Husna
- İçindekiler
- Önsöz
- Kitap Hakkında
- ALLAH
- "Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
- "Allah" Kelimesinin Kökeni
- "Allah" Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
- "Allahümme" Kelimesinin Anlamı
- Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
- EKREM-KERİM
- Ekrem'in Anlamı
- Kerîm'in Anlamı
- Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
- Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
- EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
- Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
- Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
- İbn Kayyim'in görüşü
- Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
- BARİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- BASİT-KABIZ
- Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
- BAİS
- Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
- BAKİ
- Bâkî İsminin Anlamları
- BEDİ'
- BER
- Ber İsminin Çeşitli Anlamları
- Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
- Ber İsmini Bilmenin Faydaları
- BASİR
- Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
- Basîretin Dereceleri
- 1- İsim ve sıfatlarda basîret
- 2- Emir ve yasaklarda basîret
- 3- Sevap ve cezada basîret
- Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
- TEVVAB
- Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
- Tevbeye Teşvik
- CAMİ'
- Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
- Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
- CEBBAR
- Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- CEMİL
- Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
- Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
- HAFIZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HASİB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HAFİZ
- Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAK
- Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKEM
- Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
- Hükmün Türleri
- 1- Dinî hükümler
- 2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
- 3- Kaderî-kevnî hükümler
- Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
- HAKİM
- Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- HALİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAMİD
- Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAYY-KAYYUM
- Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
- HAYİ-SİTTİR
- İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HAFID-RAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- HALİK-HALLAK
- Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
- HABİR-ALİM
- Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ZU'T-TAVL
- ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAZİK-REZZAK
- Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAB
- Allah'ın Rab Oluşunun Çeşitli Görünümleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAHMAN-RAHİM
- Rahmân ve Rahîm'i Bir Arada Zikretmenin Faydaları
- Gerçek Rahmet ve Anlamı
- Dalalet ve Gazap
- "Allah'ın Rahmetinin Eserlerine Bak" Âyetinin Anlamı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- REFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- REFİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- RAKİB
- Kulun Allah'ın Gözetiminde Olduğunu Bilmesi (Murakabe)
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- RAUF
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SÜBBUH
- SERİU'L-HİSAB SERİU'L-İKAB
- SELAM
- Selâm Sözcüğünün Gerçek Anlamı
- Allah'ın Selâm Olarak Nitelenmesi
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEMİ'
- Allah'ın Semî' İsmine İnanmanın Gereği
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SEYYİD
- ŞAFİİ
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ŞEDİDÜ'L-BATŞ-ELİMU'L-AHZ
- ŞEDİDU'L-İKAB
- ŞEKÜR-ŞAKİR
- Bu ismi bilmenin faydaları
- ŞEHİD
- "Şâhid Olarak Allah Yeter." Âyetinin Anlamı
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- SADIK
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SABUR
- Sabır ile Hilm (Yumuşaklık) Arasındaki Fark
- Allah'ın Kullarına Sabrettiğini Gösteren Bazı Görüntüler
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- SAMED
- İbn Kayyim'in Allah'ın "Samed" İsmi Hakkındaki Anlamlı Sözleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- DAR-NAFİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ADL
- Hüküm ve Kaza (Yargı) Arasındaki Fark
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİZ
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- AZİM
- Allah'ın Büyüklüğünün Anlamı
- AFÜV
- Allah'ın Affının Çeşitli Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- ALLAM-ALİM
- Allah'ın Bilgisi İle Kulların Bilgisi Arasındaki Farklar
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- ALİ-A'LA-MÜTEAL
- Allah'ın Üstünlük Sıfatı ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GAFİR-GAFFAR-GAFUR
- Kulun Günahtan Türeyen Üç İsmi Vardır
- Kur'an'da Mağfiret İle İlgili Bazı Âyetler
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- GANİ-MUĞNİ
- Fakirlik ve Zenginlikte İnsanın Durumu
- Allah Katında Mükemmel Olan Varlık
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- FATIR
- FALİKU'L-İSBAH-FALİKU'L-HARBİ VE'N-NEVA
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- FETTAH
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAADİR-KADİİR-MUKTEDİR
- Allah'ın Kudretinin Bazı Görüntüleri
- Bu İsimleri Bilmenin Faydası
- KAHİR-KAHHAR-GALİB
- Allah'ın Varlıklar Üzerindeki Üstünlüğü
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KUDDUS
- Kuddûs Hakkında İbn Kayyim'in Açıklamaları
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KARİB-MUCİB
- Allah'ın Kullarına Yakınlığı
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KAVİ-METİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- KEBİR-MÜTEKEBBİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- KAŞİF-KAFİ-KEFİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- LATİF
- Allah'ın Lütfünün Bazı Görüntüleri
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜBDİ'-MUİD-MUHSİ-MUHİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MECİD
- Hamîd İle Mecîd Arasındaki Fark
- Hamîd ve Mecîd'in Etkileri
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- MUHSİN
- MUSAVVİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUHYİ-MÜMİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MELİK-MELİİK
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MUİZ-MUZİLL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MU'Tİ-MANİ'
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MUKADDİM-MUAHHİR
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MÜDEBBİR-MUKİT
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MENNAN
- Allah'ın Lütuflarından Bazı Örnekler
- Övülen ve Yerilen Minnet
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- MÜ'MİN-MÜHEYMİN
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- MEVLA-VELİ
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- NASİİR
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VAHİD-EHAD-VİTR
- el-Vâhidu'l-Ehad'in Çeşitli Anlamları
- Kulun, Allah'ın Birliğine Şahitlik Yapması
- Kulun Tek Bir İlâha İbadet Etme İhtiyacı
- HADİ-MUDİL
- Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
- VARİS
- VASİ'
- VAKİ'
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEDUD
- Allah'ın Kulunu Sevmesi
- Kulun Rabb'ini Sevmesi
- Bu İsmin Bazı İnce Anlamları
- Bu İsmi Bilmenin Faydası
- VEKİL
- Kur'an ve Sünnette Tevekkül
- Tevekkülün Konumu
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları
- VEHHAB
- Bu İsmi Bilmenin Faydaları