Fecir

İslâm



İslâm'da Gayri Müslimlerden Alınan Diğer
Vergiler

 

1- Gümrük Vergisi:



 

Hz. Peygamber döneminde, İslâm'dan önceye ait
şehirler arası gümrük vergisi uygulaması kaldırıldı. Allah Rasûlü kendisine tabi
olan kabilelerle yaptığı anlaşmalarda bunu da bir şart olarak öne sürüyordu.
Bununla birlikte dış ticaret 1/10 gümrük vergisine tâbi olmakta devam etti veya
yüzde üzerinden başka oranda bir vergi özel ya da devletler arası anlaşmalarda
şart koşuldu (bk. Muhammed Hamidullah, İslâm'da Devlet İdâresi, trc. Kemal
Kuşçu, İstanbul 1963, 117).

Ebû Yusuf'un (ö. 182/798) ve es-Serahsî'nin (ö.
490/1097) belirttiğine göre, Hz. Ömer'in gümrük uygulaması şu oranlarda idi. O,
müslümanlardan 1/40, zimmîlerden 1/20, harbîlerden (düşman ülkesi tebaası gayri
müslim) ve yabancılardan 1/10 oranında gümrük vergisi alıyordu (Ebû Yûsuf, el-Harâc,
145, vd.; es-Serahsî, el-Mebsût, II, 199).

Hz. Ömer yabancı ülkelerin müslümanlardan ne
kadar gümrük vergisi aldıklarını araştırmış ve 1/10 oranında vergi aldıklarını
öğrenince o da "mütekabiliyet (karşılıklılık esası)" prensibini uygulayarak
yabancılardan ayni oranda gümrük vergisi almıştır (es-Serahsî, a.g.e., II, 199).

Kısaca bir İslâm toplumu çevre, ülke ve
toplumlarla ithalat ve ihrâcat ilişkilerinde gümrük miktarlarını karşılıklı
gümrük tarifeleri ve anlaşmalar çerçevesinde çözümler. Yabancı ülke gümrük
duvarlarını düşürürse, İslâm Devleti de düşürebilir (Sahnûn, el-Müdevvene, II,
41).