f
f- Müzik:
Müzik; kadın veya erkek
tarafından ses ve âlet (çalgı) ile icrâ edilen bilinen sanatın bütün çeşitlerine
şâmildir. Hatta sadece enstrümantel âletlerle veya sadece sesle de müzik icrâsı
sözkonusudur. İslâmî hüküm bakımından bu sınıf ve şekiller arasında fark vardır.
Ayrıca müziğin icrâ edildiği yer ve maksadın, müzikle beraber sergilenen diğer
yan unsurların da hükme tesiri söz konusudur.
Müziğin hükmünü tâyin eden
delillere geçmeden önce fıkıh mezheplerinin telakkîsini özetleyelim:
1- Hanefî mezhebine göre
müzik icrâsı ve bunu dinlemek haramdır. Bu hüküm, bir deynek ve çubuğun bir yere
âhenkli bir şekilde vurulmasını dahi içine almakta ve haram sayılmaktadır.
Hükmün bazı istisnâları vardır: Savaşta vurulan kös (büyük savaş davulu) ile
düğünlerde çalınan tef. Müzik, başkalarına dinletme için değil de, kendini
dinlendirmek ve yalnızlığı defetmek için yapılırsa İmam Serahsî'ye göre câizdir;
Merğınânî'ye göre bu da haramdır. İmam Ebû Yusuf'a sormuşlar: "Düğün dışında,
meselâ kadının ve çocuğun kendi evinde tef çalmasına ne dersin?" Şu cevabı
vermiş: "Bunda kerâhet yoktur. Aşırı oyun ve teğannî olursa onu mekruh görürüm."
Hanbelî mezhebi de bu konuda -genel çizgileriyle- Hanefî mezhebi gibidir.
2- İmam Şâfiî ve İmam
Mâlik'ten ikişer görüş nakledilmişti. Bunlardan birine göre bu iki imam müziği
mekruh saymışlar, diğerine göre ise -yanında bir haram işlenmediği, harama âlet
edilmediği takdirde- mubah görmüşlerdir. (Şâfiî mezhebinden Gazzâlî ile
Mâlikîlerden Kettânî'nin görüşlerine aşağıda daha genişçe yer verilecektir.)
3- Zâhiriyye mezhebi ile
genellik tasavvuf tarikatları müziğin bütün çeşitleriyle mubah olduğunu müdâfaa
etmişlerdir.
Müziin lehinde ve aleyhinde
görüş bildiren fıkıh bilginleri bazı âyetlerden delil getirmek istermişlerse de
(31/Lokman, 6; 39/Zümer, 18) bunların müziği hedef aldığı kesin değildir. Yani
Kur'an'da direkt olarak müziğin haramlığı veya helâllığı ile ilgili bir hüküm
yoktur. Hadislere gelince; Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)'in düğün, bayram, karşılama
gibi münâsebetlerle icrâ edilen müziği tasvip ettiği, düğünlerde bunu teşvik
eylediği sağlam rivâyetlere dayanmaktadır. Ayrıca, müziğin -bir harama âlet
edilmeden- haram kılındığına dair sahih bir hadisin bulunmadığı belirtilmiştir.
El-Kettânî, Hz. Peygamber devri
kültür ve medeniyetinden bahseden iki büyük ciltlik eserinde (et-Terâtibu'l-İdâriyye)
müziğe 25 sayfa ayırmış, bütün çeşitleriyle câiz olduğunu gösteren deliller
getirmiş, bu konuda yazılmış 20 eserin ismini vermiştir (et-Terâtibu'l-İdâriyye
II/120-145). Bu müellifen tesbitine göre sahâbeden Hz. Ömer, Osman, Abdurrahman
bin Avf, Ubeyde bin el-Cerrâh, Sa'd bin Ebî Vakkas, Ebû Mes'ud, Bilâl, Abdullah
bin ez-Zübeyr, Hassân, İbn Amr, el-Muğîre bin Şu'be gibi zatların müzik
dinledikleri rivâyet edilmiştir.
İmam Gazzâli, İhyâ isimli
eserinin 35 sayfasını bu meseleye ayırarak bütün söylenenleri tahlil etmiş,
delilleri karşılaştırmış ve şu neticeye varmıştır: Müzik, ister ses ister âlet
ile olsun tek hükme bağlı değildir: Haram, mekruh, mubah ve müstahap olabilir.
Şöyle ki:
1- Dünya arzusu ve
şehvet hisleri ile dolup taşan gençler için yalnızca bu duyguları tahrik eden
müzik haramdır.
2- Vakitlerinin çoğunu
buna veren, müzikle meşgul olmayı âdet haline getiren kimse için mekruhtur.
3- Güzel sesten zevk
alma dışında bir duyguya kapılmayan kimse için müzik mubahtır, serbesttir.
4- Allah sevgisi ile
dolup taşan, duyduğu güzel ses kendisinde yalnızca güzel sıfatları harekete
geçiren kimse için müstahaptır.
Gazzâlî, incelemesini
sürdürürken müziğin, duruma göre ya mubah veya mendûb olduğunu, onu haram kılan
şeyin kendisi değil; dıştan ârız olan beş sebepten ibâret bulunduğunu ifâde
ederek şöyle devam ediyor:
1- Şarkı söyleyen kadın
olur, dinleyen de kadın sesinin şehvetini tahrik edeceğinden korkarsa dinlemek
haramdır. Burada haram hükmü müzikten değil; kadının sesinden gelmektedir.
Aslında kadının sesi haram değildir; ancak şehveti tahrik ederse Kur'an
okumasını bile dinlemek haram olur. (Hanefîlerden Buhârî şârihi allâm Aynî de
"Bayramda iki câriyenin okuduğu şarkıyı Hz. Peygamber'in ve Ebû Bekir'in
dinlediklerinden hareketle aynı neticeye varmıştır. -Umdetu'l-Kari, c. 3, s.
360-)
2- Müzik âleti, içki
meclislerinin sembolü olan âletlerden ise bunu kullanmak haram olur; diğerleri
mubah olmakta devam eder.
3- Şarkı ve türkünün
güftesi bozuk, İslâm inancına ve ahlâkına aykırı ise bunu müzikli veya müziksiz
söylemek ve dinlemek haramdır. (Özellikle günümüzdeki bazı şarkı sözlerindeki
Allah'a, Allah'ın kaderine isyan, sevgiliyi tanrılaştırma gibi küfür lafızlarını
tepkisiz dinlemek veya dillendirmek, haramdan da öte küfür kabul edilebilir.)
4- Gençliği icabı şehevî
duyguların mahkûmu olan bir kimse aşırı derecede müziğe düşkün olur, müzik onun
yalnızca cinsî arzusunu tahrik ederse onun müzikten uzak durması gerekir.
5- Sıradan bir insanın
müzik, şehvetini de İlâhî aşkını da tahrik etmediği halde bütün vakitlerini
alır, onu başka işlerden alıkorsa yine haram olur.
Müzik, sözleri ve ritmiyle
kişiyi Allah'a yaklaştırıyorsa, haramlardan uzak olduğu ve Allah'a yaklaştırdığı
oranda mubah, hatta müstahap olur. Tersine; kişiyi şeytana, yaklaştırıyor,
haramlara dâvet ediyor veya haramlara âlet ediliyorsa, o oranda mekruh ve haram
olur. Özellikle televizyon kanallarının çoğunda veya gazino gibi haram işlenen
yerlerde müzik; günümüzde danssız, müstehcen kıyafetli kadınsız, içkisiz, yani
çeşitli haramlar olmadan icrâ edilmiyorsa, müziğin bu şartlarla haram olduğu
değerlendirilir. Ama, bu müziğin kendisinden değil; icrâ edildiği ortamdan
kaynaklanmaktadır. Bunun yanında, yeşil pop da denilen ezgi türündeki ve daha
çok dinî hisleri etkilemeye yarayan müzik parçalarını dinlemek veya söylemenin
haram olduğunu söylemek için hiçbir ciddî delil yoktur.
HARAM-HELÂL
- HARAM-HELÂL. Haram; Anlam ve Mâhiyeti
- Haram Yiyecekler
- b- Kıyafet Temizliği
- f- Köpek Beslemek
- i- Fâiz
- Karı-Kocanın Birbirine Karşı Avreti Yoktur.
- B- Âile Hayatı ile İlgili Haramlar Eşler Arasında İlişkide Haramlar a- Hayız ve Lohusalık Hallerinde Birleşme
- b- Allah'tan Başkası Gaybı Bilemez
- d- Kusur Araştırmak
- b- Haramı Mülkünden Çıkarmak
- Namazda Ta'dili Erkânı Terketmek.
- Deyyusluk.
- Altın ve Gümüş Kap Kullanmak ve Bunlarla Yemek-İçmek.
- İstemedikleri Halde Bir Topluluğun Konuşmalarına Kulak Vermek.
- Haramın Çeşitleri
- 1- Kendiliğinden Ölmüş -Murdar- Hayvan (Meyte)
- c- Altın ve Hâlis İpek Erkeğe Haramdır
- İş, Kazanç, Meslek ve Ticarî İlişkilerde Haramlar İş ve Meslekler
- Fâiz Yasağının Sebep ve Hikmetleri
- Ziynet
- b- Kadınlara Anüslerinden Yaklaşma
- c- Ruh Çağırma Adı Verilen Cincilik
- e- Gıybet (Arkadan Çekiştirmek)
- c- Haram Malın Verileceği Yer
- Namazda Gereksiz ve Çok Hareket Etmek.
- Faiz Yemek.
- Yalancı Şahitlik Yapmak.
- Kötü Komşuluk.
- 1) Kesin (Kat'î) Haram
- 2- Akmış Kan
- d- Kadının Elbisesi
- Yasak Edilen Meslek ve İşler a- Yasak Seks (Zinâ-Fuhuş)
- k- Sigorta Şirketi
- Örtü ve Elbise
- c- Yatak Odasında Geçenleri Başkalarına Anlatma
- d- Fal ve Falcılık
- f- Söz Taşımak
- Haramın Devlet Eliyle İşlenmesi
- Cemaatle Namaz Kılanın Namazda Bilerek İmamdan Önce Davranması
- Malın Ayıbını Söylememek ve Satış Anında Gizlemek.
- Müzik ve Müzik Aletleri Dinlemek.
- Vasiyetle Mirasçıyı Zarara Uğratmak.
- 2) Kesin Olmayan (Zannî) Haram
- 3- Domuz
- e- Süslenme
- b- Dans, Oyun vb.
- 1- Tahvil
- d- Dokunmak
- d- Çocuk Düşürmek ve Kürtaj (Çocuk Aldırma)
- Eğlence Hayatı, Oyun, Sporla İlgili Haramlar ve Kumar a- Şaka ve Mizahta Yasak Olan Hususlar
- g- İftirâ
- Bazı Haramlara veya Dinî Emirlere Karşı Tavır
- Soğan Sarmısak ya da Kötü Kokulu Bir Şey Yiyen Kimsenin Camiye Gelmesi
- Pazarlığı Kızıştırmak.
- Gıybet
- Zar Oyunları Oynamak.
- Helâl; Anlam ve Mâhiyeti
- 4- Allah'tan Başkası Adına Kesilenler
- 1) Dövme Yaptırmak ve Dişlerin Şeklini Değiştirmek
- c- İçki ve Uyuşturucu Madde Yapımı ve Satımı d- İslâm'a Karşı Olan veya İslâm'ın Yasak Ettiği İşlerde Çalışmak
- Dövize Endeksli Tahvil Ve Döviz Karşılığı Borç Alma
- e- Kadın-Erkek Beraber Bulunması
- e- Karı-Koca Haklarına Riâyetsizlik
- b- Tavla Oyunu
- h- Adam Öldürme
- Haramı Helâl ve Helâlı Haram Kılma. Helâl ve Haram Kılma Sadece Allah'ın Hakkıdır
- Zina.
- Cuma Vakti İkinci Ezandan So a Satış Yapmak.
- İnsanlar Arasında Laf Taşımak.
- Mü'mine Lanet Etmek ve Laneti Hak Etmeyene Lanet Etmek.
- Helâl Ölçüsü Koyma Yetkisi
- 5- Meyte Sayılanlar
- 2) Estetik Ameliyat
- Ticârî Muâmelelerdeki Haramlar ve Haram Kazanç Yolları a- Haram Olan Şeyleri Satmak
- m- Rüşvet
- f- Cinsî Sapıklık; Homoseksüellik veya Sevicilik
- Geçimsizlik
- c- Satranç
- i- İntihar
- Helâlı Haramlaştırma
- Livata/Homoseksüellik.
- Kumar ve Şans Oyunları
- İnsanların Evlerine İzinsiz Gözatmak.
- Ölünün Arkasından Dövünerek Ağlamak.
- Eşyada Asıl Olan Mubah/Helâl Olmaktır
- 6- Diğer Kara Hayvanlarından Helâl ve Haram Olanlar
- 3) Kaş Aldırmak
- b- Bir Yanı Meçhul Satış
- n- Emeği Sömürmek
- g- El ile Tatmin
- f- Çocuğun Haklarına Riâyetsizlik
- d- Kumar
- k- Mal Dokunulmazlığı
- Şüpheli Şeyler
- Şer'i Bir Özür Olmadığı Halde Kadının Kocasından Kendini Sakınması
- Hırsızlık.
- İki Kişinin Üçüncüden Ayrı Aralarında Gizlice Konuşmaları
- Yüze Vurmak ve Yüze Dağlama Usulüyle İşaret Koymak.
- Kur'ân-ı Kerim'de Haram ve Helâl
- 7- Deniz Hayvanları
- 4) Peruk Takmak
- c- Narh Koymak
- o- Hırsızlık, Gasp
- h- Hayvan ile Cinsî Münâsebet
- g- Ebeveynin Haklarına Riâyetsizlik
- e- Piyango ve Toto
- Sosyal Adâlet
- İNSANLARIN ÖNEMSEMEDİĞİ SAKINILMASI GEREKEN HARAMLAR..
- Kadının Şer'i Bir Gerekçe Olmadan Kocasından Boşanmak İstemesi
- Rüşvet Almak ve Vermek.
- Hangi Şekilde Olursa Olsun Erkeklerin Altın Takı Kullanmaları
- Şer'i Bir Özür Olmaksızın Müslümana Üç Günden Fazla Küsmek.
- Hadis-i Şeriflerde Haram ve Helâl
- İsraf; Helâlı Haram Eden Ölçüsüzlük ve Taşkınlık.
- 5) Saç ve Sakalı Boyamak
- d- Fiyatlarla Oynamak
- Haram Kazanç Yolları
- i- Evlenilmesi Haram Olan Kadınlar
- İnanışlar ve Taklit, Hurâfe ve Âdetlerde Haramlar
- f- Müzik
- Cezâ Tedbiri
- Allah'a Şirk Koşmak.
- Zıhâr
- Arazi Gasbetmek.
- Kadınların Kısa, İnce ve Dar Elbise Giymeleri
- Konu ile İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar
- Yeme İçmeyle ilgili Haramlar Konusunda Bazı Hadis-i Şerifler
- Haram İçecekler ve Keyif Vericiler (İçkiler Uyuşturucular ve Sigara) a- İçki
- 6) Sakal Bırakmak
- İhtikâr/Karaborsacılık
- Kazanç Yolları
- 1- Müşrik Kadınlar
- a- Câhiliye Âdet ve Gelenekleri
- g- Sinema ve Televizyon
- l- Hırsızlık ve Gasp
- Kabirlere İbadet
- Kişinin, Karısıyla Hayızlıyken İlişkide Bulunması
- Aracılık İçin Hediye Almak.
- Kadınlar ve Erkeklerin İnsan Saçından veya Başkasından Takma Saç Yapmaları
- Dille İşlenilen Haramlarla İlgili Bazı Hadis-i Şerifler
- Çoğu Sarhoş Edenin Azı da Haramdır
- Ev Eşyalarında ve Ev Gereçlerinde Haramlar Ev Eşyası
- Kabz-ı Mallık ve Komisyonculukla Yapay Olarak Piyasaya Müdâhale
- Bu Yollarla Kazanç Sağlamanın Hükmü
- 2- İddetini Doldurmamış Kadınlar
- b- Irkçılık
- h- Hayvan Dövüştürmek
- m- Haksız Kazanç
- Şirk'in Yaygın Çeşitlerinden Sihir, Kehanet ve Falcılık.
- Kadınla Dübüründen İlişkiye Girmek.
- İşçiye, İşinin Karşılığını Vermemek.
- Giyimde, Konuşma ve Davranışta Erkeklerin Kadınlara ve Kadınların Erkeklere Benzemesi
- Haram-Helâl Konusunda Genel Kurallar/Prensipler
- İçki Ticareti
- a- Altın ve Gümüş Kaplar, İpek Sergiler
- e- Hileli Arttırma
- Kadın-Erkek İlişkileri ve Aile Hayatıyla İlgili Haramlar A- Kadın-Erkek İlişkilerinde Haramlar Cinsî Duygu
- 3- Neseb, Süt ve Nikâh Nedeniyle Haram Olanlar
- c- Bid'atler
- i- Boks, Pankreas Güreşi Gibi Sporlar
- n- Rüşvet
- Yıldızların ve Burçların Olaylara ve İnsan Hayatına Etkisi Olduğuna İnanmak.
- Namahrem Bir Kadınla Yalnız Kalmak.
- Çocuklarına Bağışta Adil Davranmamak.
- Saç ve Sakalı Siyaha Boyamak.
- Yiyecek ve İçeceklerde Haramlar
- Alkollü İlaç ile Tedâvi
- b- Heykel
- f- Hile ve Aldatma
- a- Zinâ
- a- Neseb Dolayısıyla Haram Kılınanlar
- d- Allah'tan Başkasına Yalvarıp Duâ
- Sosyal İlişkilerde Haramlar
- Gayr-i Müslimlerle ve Hayvanlarla İlgili Haramlar A- Gayr-ı Müslimlerle İlişkiler
- İbadetlerde Riya/Gösteriş.
- Nâmahrem Kadınla Tokalaşmak.
- İhtiyacı Olmadığı Halde İnsanlardan İstemek.
- Elbise, Duvar, Kağıt vb. Üzerine Canlı Resim Yapmak.
- Kur'ân-ı Kerim'de Yeme İçme ile İlgili Âyetler
- b- Uyuşturucu Maddeler
- c- Heykel Şeklinde Oyuncak
- g- Yemin
- b- Yabancı Kadınla Yalnız Kalmak
- b- Süt Nedeniyle Haram Olanlar
- e- Uğursuz Saymak
- a- Küsmek ve Darılmak
- Hayvanlara Karşı Tavır ve Onlarla İlgili Haramlar
- Uğursuzluğa İnanmak.
- Kadının, Dışarıya Çıkarken Koku Sürünmesi ve Kokusuyla Erkeklerin Arasından Geçmesi
- Geri Ödemeyi İstemediği Halde Borç İstemek.
- Rüyaya Yalan Karıştırmak.
- Yiyeceklerin Temizinden ve Helâlından Faydalanmak
- c- Sigara ve Benzeri
- d- Resim
- h- Eksik Ölçmek ve Tartmak
- c- Karşı Cinse Şehvetle Bakmak
- c- Nikâh Nedeniyle Haram Olan Kadınlar
- f- Nazarlık, Nal, Muska vb. Kullanmak
- b- Alay Etmek, Ayıplamak, Ad Takmak
- Haramdan Temizlenmek; Haramı Elden Çıkarmak, Tevbe ve Helâlleşmek.
- Allah Teâlâ'dan Başkası Üzerine Yemin Etmek.
- Kadının Yanında Mahremi Olmadan Yolculuk Yapması
- Haram Yemek.
- Kabrin Üzerine Oturmak, Ayak Basmak ve Mezarlıkta Tuvalet İhtiyacını Gidermek.
- Yiyeceklerin Helâl ve Haramlığı
- Giyecek ve Süslenmede Haramlar a- Giyinmekten Maksat
- e- Fotoğraf
- i- Çalınan ve Gasbedilen Şeyi Satın Almak
- Avret
- 4- Fuhuş Kadınları/Fâhişeler
- Büyü, Gaybı Bilme İddiası ve Benzeri Konularda Haramlar a- Büyü/Sihir
- c- Kötü Zan (Sû-i Zan)
- a- Tevbe
- Münafıklar Ya Da Fasıklarla Samimi Olmak Veya Hoş Vakit Geçirmelerini Sağlamak Amacıyla Onlarla Oturmak.
- Namahrem Kadına Bilerek Bakmak.
- Bir Damla Dahi Olsa İçki İçmek.
- İdrarından Sakınmamak.