Fecir

b



b- Haramı Mülkünden Çıkarmak:
 
Haram işlerken aynı zamanda kul
hakkına tecâvüz etmiş, hırsızlık, gasp, aldatma, hile, fâizcilik, kumar gibi
yollardan bir mal ele geçirmiş ise bunu mülkünden çıkarması, uzaklaştırması
gerekecektir. Haram mal, belli ve muayyen bir şey ise onu ayırmak kolaydır. Bir
hayvan veya eşyayı gasbeden ve tüketmemiş bulunan kimse onu kolayca mal
varlığından ayırır ve sahibine verir. Durum böyle değilse, ortaya çıkan
ihtimalleri şöylece sıralamak mümkündür:
1- Haram mal, helâl ile
karışmış olup tahıl, para, yağ gibi mislî (emsâli/denk olan benzeri ile ödenmesi
mümkün) olursa, iki ihtimal vardır: Birincisi, haramın miktarı bellidir; bu
takdirde o miktar mal (buğday, arpa, yağ...) ayrılır. İkinci ihtimal ise,
haramın miktarı belli değildir; bu takdirde zann-ı gâlibe göre hareket edilir.
Haram olması kuvvetle muhtemel olan miktar çıkarılır. Helâl olduğu kesin bulunan
miktarı bırakıp şüpheli olanlar da dâhil olmak üzere geri kalanı çıkarmak ve
ayırmak ise takvâ yoludur.
2- Helâl ile karışmış
bulunan haram mal ev, toprak vb. gibi her biri ayrı değer taşıyan cinsten mal
ise burada sulh ve karşılıklı rızâ esasına göre helâlleşmek söz konusu
olacaktır. Helâlleşmede hak sahibine malını aynen iâde etmek esastır. Bu mümkün
olmazsa misli (emsâli, benzeri), bu da mümkün olmazsa değeri verilir.