Fecir

b



b- Haramı Mülkünden
Çıkarmak:

 

Haram işlerken aynı zamanda kul hakkına tecâvüz
etmiş; hırsızlık, gasp, aldatma, hile, fâizcilik, kumar gibi yollardan bir mal
ele geçirmiş ise bunu mülkünden çıkarması, uzaklaştırması gerekecektir. Hak
sahibinin hakkından arınmak, kul hakkından kurtulmak için şarttır.

Haram mal, belli ve muayyen bir şey ise onu
ayırmak kolaydır. Bir hayvan veya eşyayı gasbeden ve tüketmemiş bulunan kimse
onu kolayca mal varlığından ayırır ve sahibine verir. Durum böyle değilse,
ortaya çıkan ihtimalleri şöylece sıralamak mümkündür:

1- Haram mal, helâl ile karışmış olup tahıl,
para, yağ gibi mislî (emsâli/denk olan benzeri ile ödenmesi mümkün) olursa, iki
ihtimal vardır: Birincisi, haramın miktarı bellidir; bu takdirde o miktar mal
(buğday, arpa, yağ...) ayrılır. İkinci ihtimal ise, haramın miktarı belli
değildir; bu takdirde zann-ı gâlibe göre hareket edilir. Haram olması kuvvetle
muhtemel olan miktar çıkarılır. Helâl olduğu kesin bulunan miktarı bırakıp
şüpheli olanlar da dâhil olmak üzere geri kalanı çıkarmak ve ayırmak ise takvâ
yoludur.

2- Helâl ile karışmış bulunan haram mal ev,
toprak vb. gibi her biri ayrı değer taşıyan cinsten mal ise burada sulh ve
karşılıklı rızâ esasına göre helâlleşmek söz konusu olacaktır. Helâlleşmede hak
sahibine malını aynen iâde etmek esastır. Bu mümkün olmazsa misli (emsâli,
benzeri), bu da mümkün olmazsa değeri verilir.