İbadetin Dereceleri
İbadetin
Dereceleri:
İbadet, yapanın niyet ve maksadına göre üç
dereceye ayrılır.
1-
Allah'a, sevabını umarak ve azabından korkarak ibadet etmek. Yani Cennet ümidi
veya Cehennem korkusu ile ibadet etmek.
2-
Allah'a ibadetle şereflenmek veya onun emirlerine uymak ve kabul etmiş olmak
için ibadet etmek.
3-
Allah'a, ibadet ve tâzime lâyık olduğu için ibadet etmek. Bu ibadetin en yüksek
derecesidir.[1]
Bu dereceye hadiste "ihsan" derecesi denir.
Cibril hadisinde, Cebrail aleyhisselâmın Rasûlullah (s.a.s) ve sorduğu
sorulardan birisi de "ihsan" olmuştur. Hz. Peygamber buna şöyle cevap vermiştir;
"İhsan; Allah'a sanki O'nu görüyormuşsun gibi
ibadet etmendir. Her ne kadar sen O'nu görmüyorsan da O seni görmektedir."[2]
Dolayısıyla İslâm'da ibadet insanın bütün
davranışlarını kapsar.
Bunlardan başka bir de dünya ile ilgili bir
takım faydaları olduğu için ibadet etmek vardır ki, buna ibadet etmek bile doğru
değildir.
İslâm'da ibadet, kısa tanımı ile üç şekilde yapılır:
a) Beden ile yapılan ibadetler:
Namaz ve oruç gibi ibadetler bu çeşit bir ibadettir. Beden ile yapılan
ibadetlerde başka birini vekil tayin etmek câiz değildir. Yani bir kimse başka
birinin yerine namaz kılamadığı gibi, oruç da tutamaz. Bunları herkes kendi
yapmalıdır.
b) Mal ile yapılan ibadetler:
İslâm'ın beş şartından biri olan zekât bu çeşit bir ibadettir. Mal ile yapılan
ibadetlerde başka birini vekil yapmak câizdir.
c) Hem beden hem de mal ile yapılan ibadetler:
Hac böyle bir ibadettir. Parası olduğu halde hacca gitmekten âciz olan veya
herhangi bir özürden dolayı hac vazifesini yapamayan bir kimsenin başka birini
yerine vekil göndermesi caizdir.[3]
[1]
el-Alûsî, Rûhi'l-Meânî, Beyrut, t.y, 1/86.
[2]
Müslim, İmân: 5, 6; İbn Mâce, Mukaddime: 9.
[3]
Hamdi Döndüren, Şamil İslam Ansiklopedisi: 3/54-55.
İbadet
- İBÂDET.. İbadet Nedir?.
- a) Allah'tan Yardım Dilemek
- d) İnsan, Mekân Ya Da Bunların Dışındaki Mahluklardan Kendilerine Sığınılması Mümkün Olan Şeylerle İstiazede Bulunmak
- b) Bir Menfaatin Sağlanmasında, Ya Da Bir Zararın Önlenmesinde, Ölü Bir Kimseye Güvenip, Dayanmak Şeklindeki Gizli Tevekkül
- İbâdet, Hayatın Tüm Alanlarını Kuşatır
- Kur'an'da İbâdet
- b) Mahluktan Gücünün Yetebileceği Bir Husus Hakkında Yardım İstemek
- 5) Kurban Kesmek
- c) Tevekkül Ettiği Başka Kimsenin Tasarruflarında Mertebe İtibariyle Kendisinden Daha Yüksekte, Tevekkül Edenin Mertebesinin İse Ondan Daha Aşağıda Olduğuna İnanarak Tevekkül Etmek
- Allah'a İbâdet
- İbadetin Kur'an'daki Anlamları
- c) Gücü Yetmeyen ve Huzurda Bulunan Bir Yaratılmıştan Yardım İtemek
- Zebh Çeşitleri
- d) Tevekkül Edenin, Tasarruf Ettiği Hususlarda Vekaletin Caiz Olduğu Alanlarda, Başkasını Vekil Tayin Etmek Suretiyle Tevekkül Etmesi
- Namaz, Tüm İbâdetler İçin Prototiptir
- İbâdetle ilgili Bazı Âyetler
- d) Mutlak Olarak Ölülerden Ya Da Hayatta Bulunan Kimselerden Gerçekleştiremeyecekleri Ve Gaybi Bir İş Hakkında Yardım İstemek
- a) Kendisi Adına Kesim Yapılanın Ta'zim Edilmesi, Onun Önünde Zilletin Açıklanması Ve Ona Yaklaşmak Maksadı İle İbadet Olarak Yapılan Kesim
- 10) İnâbe (Allah'a Yönelmek)
- Herhangi Bir Eylem Nasıl İbâdet Olur?.
- İbadet Kimin Hakkıdır?.
- e) Şanı Yüce Allah'ın Sevdiği Bir Takım Amel Ve Halleri İleri Sürerek Yardım İstemek
- b) Misafire İkram, Düğün Yemeği Ya Da Buna Benzer Bir Maksatla Yapılan Kesim
- Teslimiyet Çeşitleri a) Kevni Teslimiyet
- Allah'tan Başkasına İbâdet
- İbadetin Dereceleri
- 3) İstiğase (Medet Beklemek)
- c) Etini Yemek Suretiyle Faydalanmak Yahut Ticaretini Yapmak Ve Buna Benzer Bir Maksatla Kesim Yapmak
- b) Şer'i Teslimiyet
- Allah'tan Başka Tapılan Varlıklar
- İnsanın Yaratılış Gayesi
- İstiğase Çeşitleri
- 6) Adak Adamak
- 11) Sevgi
- Allah'tan Başkasına İbâdetin Anlamı
- Rasullerin Gönderiliş Gayesi
- a) Yüce Allah İle İstiğase Etmek (O'ndan İmdat Dilemek)
- 7) Havf (Korkmak)
- 12) Haşyet (Titreyerek Korkmak)
- İnsanlara Fayda ve Zarar Vermeyen, İşitmeyen, Görmeyen Putları ve Heykelleri İlâh Edinmek ve Onlara İbâdet Etmek
- Allah'ın Kulları Üzerindeki, Kulların da Allah Üzerindeki Hakları
- b) Ölülerden Ya Da Hazır Olmayıp Buna Güç Yetirebilen Canlı Kimselerden İmdat İstemek
- Havf Çeşitleri
- 13) Rağbet (Sevap Umarak Yönelmek) ve Rahbet (Azabından Korkmak)
- Tâğuta İbâdet
- İbadet Çeşitleri
- c) Hayatta Olan, Bilen ve İmdada Yetişmeye Güç Yetiren Kimselerden İmdat İstemek
- a) Tabiî Korku
- 14) Rüku ve Secde
- Bilginlere ve Din Adamlarına İbâdet
- 1) Dua
- d) Gizli Bir Kuvvete Sahip Olduğuna İnanmaksızın Güç Yetiremeyen, Hayatta Olan Bir Kimseden İmdat İstemek
- b) İbadet Şeklindeki Korku
- 15) Huşu (İtaat Ederek Korkmak)
- Şeytana İbâdet
- Dua Çeşitleri
- 4) İstiâze (Sığınmak)
- c) Gizli Korku
- 16) İlah Olarak Yalnız Allah'ı Tanımak
- Cinlere İbâdet
- a) İbadet Duası
- İstiaze Çeşitleri
- 8) Recâ (Umutvar Olmak)
- 17) Hükmüne Teslimiyet Göstermek
- Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar
- b) Dilek Duası
- a) Yüce Allah'a İstiâzede Bulunmak
- 9) Tevekkül Etmek
- 18) Tavaf Etmek
- 2) İstiâne (Yardım Dilemek)
- b) Yüce Allah'ın Kelamı, Azameti, İzzeti Ve Buna Benzer Sıfatlarından Herhangi Bir Sıfat İle İstiazede Bulunmak
- Tevekkül Çeşitleri
- İbâdet; Kalıp ve Kalbin, Tüm Organların Allah'a Yönelmesidir
- İstiane Çeşitleri
- c) Ölülerle Ya Da Sığınma Talebini Karşılama Gücüne Sahip Ancak Hazır Olmayan Canlılar İle İstiaze
- a) Yüce Allah'a Tevekkül Etmek
- İbâdet, Fıtrattır