Namaz
Namaz, Tüm
İbâdetler İçin Prototiptir
Kelime-i şehâdet, oruç, hac, zekât gibi İslâm'ın
rükûnları hep namazda mevcut. Namaz, bir tevhid ve şehâdet eylemidir. Namaza
çağrılırken şehâdetler haykırılır; namazın içinde şehâdet kelimeleri vurgulanır.
Okunan duâ ve âyetler hep şehâdet kelimesinin açılımlarıdır. Namazda yeme içme
olmaz; namazda oruçluyuzdur. Zekât, namazda mevcuttur: Ömrün, vaktin zekâtı
namazla yerine getirilir. Hac, Kâbe'yi ziyaretle gerçekleşir; namazda da Kâbe'ye
yönelinir. Namaz hacdır; namaz miractır. Namaz duâdır; Namaz zikirdir. Namaz
Kur'an okumak; namaz Allah'la konuşmaktır. Kâinat kendi halleriyle namaz
kılmaktadır. Meleklerin bazısı devamlı kıyamda, bazısı rükû ve secde halinde
ibâdet etmekteler. Dağlar, namazdaki kıyam halinde dimdik durmaktalar. Bitkiler,
ağaçlar secde halindeler; ağaçlar, başları ve ağızları sayılan kökleriyle
topraktan gıda almaktadırlar; Bitkilerin de kökleri, yani başları yerdedir.
Hayvanlar rükû halinde iki büklüm eğik yaşamaktalar. İnsanın namazı ise, bütün
yaratıkların ibâdetini kendisinde toplamaktadır. Namaz, aynı zamanda tekbir,
tesbih, hamd, şükür, zikir, Kur'an kıraâatı gibi hemen tüm ibâdet çeşitlerini de
içermektedir.
Hayatımızın her safhası namaza
benzemeli. Namazdaki ruh ve heyecanı namaz dışına taşımalı, her eylemimizi namaz
gibi, bizi Allah'a yaklaştıran gerçek ibâdete çevirmeliyiz. Bu anlayış, namazın
da, gerçekten ikame edilen namaz olmasını sağlar. İnsanı kötülük ve fahşâdan
alıkoymayan namaz, hadis-i şerifteki ifadeyle, yarın paçavra gibi suratımıza
çarpılabilir. Allah'ın böyle bir namaza ihtiyacı olmadığı hadiste
belirtilmektedir. Namazın bizim günlük hayatımıza yön veren, bize ihtiyacımız
olan teçhizatı, mühimmatı sağlaması gerektiği "huşû" ve "ikame" ifadeleriyle de
vurgulanır. İkame etmek, namazı ayağa kaldırmak, dosdoğru kılmak demektir.
Namazı ikame etmekle, hayatımızdaki kötülükler de kalkacak, aynı şekilde tüm
eylemlerimiz de namaza benzeyecektir.
Ashâb da böyle değerlendirdi namazı.
Rasulullah,
vefatına yakın şiddetli rahatsızlığında kendisi cemaatin önüne geçip imamlık
yapamadığı zamanlar, Hz. Ebubekir'i namaz kıldırmak için görevlendirdi. Sonra
devlet başkanı seçiminde ashâb bu olayı dikkate alarak "değil mi ki
Rasulullah
namazda Ebubekir'i başımıza geçirdi: namaz gibi olması gereken hayatımızda da o
başımıza geçmeli" dediler. Onlar dini böyle anlamışlardı. Sadece namaz değildi
ibâdet olan. Ve namaz prototip ibadetti. O yüzden namazdaki imamlığa "imâmet-i
suğrâ" (küçük imamlık); devletin başındaki imamlığa (başkanlığa/önderliğe) "imâmet-i
kübrâ" (büyük imamlık) denilir. Bu olay da göstermektedir ki, hayatımızdaki
davranışlarımız namazın mesajına benzerken; liderimiz, devlet başkanımız da
imama benzemeli; imamda aranan şartlar yöneticide de aranmalı. İmam, namazda
yanıldığında öncelikle imama yakın olanlar, değilse cemaatin fertlerince usûlüne
uygun nasıl uyarılması gerekirse, her konumdaki liderler ve yöneticiler de öyle
uyarılmalı.
Allah, en güzel biçimde yarattığı ve yeryüzünde
halife yaptığı, bütün yaratıklardan üstün kıldığı, göklerde ve yerde ne varsa
hepsini hizmetine sunduğu ve sayısız nimetler verdiği insanı, kendisine ibâdet
etmesi için yaratmıştır. İnsanın bu görevini yerine getirebilmesi için ona akıl,
fikir ve kabiliyet vermiştir. Nebi ve rasuller ve kitaplar göndermek suretiyle
bu görevini nasıl yapacağını da bildirmiştir. Allah, insanı ibâdet etmesi için
zorlamamakla birlikte, ısrarla kendisine ibâdet etmeyi emretmiş, ibâdet edenlere
mükâfat, etmeyenlere ise ceza vaad etmiştir.
[1]
[1]
Ahmet Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.
İbadet
- İBÂDET.. İbadet Nedir?.
- a) Allah'tan Yardım Dilemek
- d) İnsan, Mekân Ya Da Bunların Dışındaki Mahluklardan Kendilerine Sığınılması Mümkün Olan Şeylerle İstiazede Bulunmak
- b) Bir Menfaatin Sağlanmasında, Ya Da Bir Zararın Önlenmesinde, Ölü Bir Kimseye Güvenip, Dayanmak Şeklindeki Gizli Tevekkül
- İbâdet, Hayatın Tüm Alanlarını Kuşatır
- Kur'an'da İbâdet
- b) Mahluktan Gücünün Yetebileceği Bir Husus Hakkında Yardım İstemek
- 5) Kurban Kesmek
- c) Tevekkül Ettiği Başka Kimsenin Tasarruflarında Mertebe İtibariyle Kendisinden Daha Yüksekte, Tevekkül Edenin Mertebesinin İse Ondan Daha Aşağıda Olduğuna İnanarak Tevekkül Etmek
- Allah'a İbâdet
- İbadetin Kur'an'daki Anlamları
- c) Gücü Yetmeyen ve Huzurda Bulunan Bir Yaratılmıştan Yardım İtemek
- Zebh Çeşitleri
- d) Tevekkül Edenin, Tasarruf Ettiği Hususlarda Vekaletin Caiz Olduğu Alanlarda, Başkasını Vekil Tayin Etmek Suretiyle Tevekkül Etmesi
- Namaz, Tüm İbâdetler İçin Prototiptir
- İbâdetle ilgili Bazı Âyetler
- d) Mutlak Olarak Ölülerden Ya Da Hayatta Bulunan Kimselerden Gerçekleştiremeyecekleri Ve Gaybi Bir İş Hakkında Yardım İstemek
- a) Kendisi Adına Kesim Yapılanın Ta'zim Edilmesi, Onun Önünde Zilletin Açıklanması Ve Ona Yaklaşmak Maksadı İle İbadet Olarak Yapılan Kesim
- 10) İnâbe (Allah'a Yönelmek)
- Herhangi Bir Eylem Nasıl İbâdet Olur?.
- İbadet Kimin Hakkıdır?.
- e) Şanı Yüce Allah'ın Sevdiği Bir Takım Amel Ve Halleri İleri Sürerek Yardım İstemek
- b) Misafire İkram, Düğün Yemeği Ya Da Buna Benzer Bir Maksatla Yapılan Kesim
- Teslimiyet Çeşitleri a) Kevni Teslimiyet
- Allah'tan Başkasına İbâdet
- İbadetin Dereceleri
- 3) İstiğase (Medet Beklemek)
- c) Etini Yemek Suretiyle Faydalanmak Yahut Ticaretini Yapmak Ve Buna Benzer Bir Maksatla Kesim Yapmak
- b) Şer'i Teslimiyet
- Allah'tan Başka Tapılan Varlıklar
- İnsanın Yaratılış Gayesi
- İstiğase Çeşitleri
- 6) Adak Adamak
- 11) Sevgi
- Allah'tan Başkasına İbâdetin Anlamı
- Rasullerin Gönderiliş Gayesi
- a) Yüce Allah İle İstiğase Etmek (O'ndan İmdat Dilemek)
- 7) Havf (Korkmak)
- 12) Haşyet (Titreyerek Korkmak)
- İnsanlara Fayda ve Zarar Vermeyen, İşitmeyen, Görmeyen Putları ve Heykelleri İlâh Edinmek ve Onlara İbâdet Etmek
- Allah'ın Kulları Üzerindeki, Kulların da Allah Üzerindeki Hakları
- b) Ölülerden Ya Da Hazır Olmayıp Buna Güç Yetirebilen Canlı Kimselerden İmdat İstemek
- Havf Çeşitleri
- 13) Rağbet (Sevap Umarak Yönelmek) ve Rahbet (Azabından Korkmak)
- Tâğuta İbâdet
- İbadet Çeşitleri
- c) Hayatta Olan, Bilen ve İmdada Yetişmeye Güç Yetiren Kimselerden İmdat İstemek
- a) Tabiî Korku
- 14) Rüku ve Secde
- Bilginlere ve Din Adamlarına İbâdet
- 1) Dua
- d) Gizli Bir Kuvvete Sahip Olduğuna İnanmaksızın Güç Yetiremeyen, Hayatta Olan Bir Kimseden İmdat İstemek
- b) İbadet Şeklindeki Korku
- 15) Huşu (İtaat Ederek Korkmak)
- Şeytana İbâdet
- Dua Çeşitleri
- 4) İstiâze (Sığınmak)
- c) Gizli Korku
- 16) İlah Olarak Yalnız Allah'ı Tanımak
- Cinlere İbâdet
- a) İbadet Duası
- İstiaze Çeşitleri
- 8) Recâ (Umutvar Olmak)
- 17) Hükmüne Teslimiyet Göstermek
- Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar
- b) Dilek Duası
- a) Yüce Allah'a İstiâzede Bulunmak
- 9) Tevekkül Etmek
- 18) Tavaf Etmek
- 2) İstiâne (Yardım Dilemek)
- b) Yüce Allah'ın Kelamı, Azameti, İzzeti Ve Buna Benzer Sıfatlarından Herhangi Bir Sıfat İle İstiazede Bulunmak
- Tevekkül Çeşitleri
- İbâdet; Kalıp ve Kalbin, Tüm Organların Allah'a Yönelmesidir
- İstiane Çeşitleri
- c) Ölülerle Ya Da Sığınma Talebini Karşılama Gücüne Sahip Ancak Hazır Olmayan Canlılar İle İstiaze
- a) Yüce Allah'a Tevekkül Etmek
- İbâdet, Fıtrattır