Makam Hususunda Nizâ
Makam Hususunda Nizâ:
"Âlimler, hadis metninde geçen
bilhassa "makam hususunda nizâ" tâbirine dayanarak, imamın azlini, azline
teşebbüsü meşru kılan tek sebebin "açık küfür" olduğunu belirtirler. Bu yoksa
fıskı, cevri, zulmü sebebiyle saltanatı husûsunda imamla münâzaanın (kavganın)
câiz olmadığını söylerler. Küfre düşmemişse, diğer kötülüklerini rıfkla, lisân-ı
münâsible, imama söylemek, hatırlatmak yasaklanmamış bilakis istihsan
edilmiştir.
Şu hâlde cemiyette bir kısım
fitnelere sebep olmamak düşüncesiyle, sultanların, idarecilerin mevki ve
makamlarıyla oynama işi "onlar açık bir küfre düşmedikçe" tecviz edilmemiş, bu
raddeye gelinceye kadar kişilerin menfaatlerini ilgilendiren hususlarda
fedâkârlıkların azamisine katlanmak tavsiye edilmiştir.
Bu meseleyi Nevevî şöyle ifâde
eder: "Halifeler, onlar İslâm'ın esaslarından birini tağyîr etmedikleri
müddetçe, sırf zulüm ve fıskları sebebiyle isyan câiz değildir."
Bu bahsi İbnu Hacer'in
kaydettiği bir pasajı aynen alarak hülâsa etmek isteriz: "Zalim imam mevzuunda
âlimlerin ittifak ettiği husus şudur: Zâlim imamı, fitne ve zulme yer
vermeksizin tahttan indirmek mümkünse bunu yapmak bir vecibedir. Değilse,
sabretmek vecibedir. Bir kısmı da şöyle demiştir: "Fâsık kimse bidâyette başa
getirilmez. Önceden adâletli olduğu hâlde sonradan fısk u fücûra ve zulme düştü
ise, buna karşı gelip, isyan etmek hususunda ihtilaf edilmiştir. Doğru olanı,
küfre düşmedikçe isyanın yasak olmasıdır. Küfre düştüğü takdirde isyan vâcib
olur." Nitekim, "Abbâsî halîfelerinden Me'mun, Mu'tasım ve Vâsık "Kur'ân
mahlûktur" iddiasını -ki âlimlerce bid'at olarak vasıflandırılmıştır- yaymaya
çalıştılar, bu maksadla âlimlere darb, habs ve katle varıncaya kadar her çeşit
işkenceyi tatbik ettiler. Buna rağmen hiçbir âlim, bu muameleleri sebebiyle,
onlara isyan etmek gerekir dememiştir."
İbnu Hacer, bir başka vesîle
ile kâfir imama karşı isyan vecîbesinin icmâ ile sâbit olduğunu ve bu vecibenin
her müslümana terettüp ettiğini belirterek sözünü şöyle noktalar: "Buna gücü
yeten sevap kazanır, göz yumup müdâhane eden günahkâr olur, gücü yetmeyen de
oradan hicret eder."[1]
[1]
İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 2/297.
İMAM
- İMAM... İmam; Anlam ve Mâhiyeti
- Zâlim ve Fâsık İmama Karşı Kıyam Hakkı
- İMAMET VE İTAAT MESELESİ
- B- Bulunması Temenni Edilen Ve Fakat Fiiliyatta Her Zaman Bulunmayan İdeal Şartlar
- İmama İtaatin Hududu
- Kur'ân-ı Kerim'de İmam Kavramı
- Cemaat/Teşkilât İmamlığı
- Dinimizde İtaate Verilen Ehemmiyet
- C- İhtilaflı Olan Ve Bâtıl Olan Şartlar
- Körü Körüne İtaat Yok
- Hadis-i Şeriflerde İmam Kavramı
- 1- Sağlam Bir İman ve İstikamet
- İtaat Edilecek Üç makam
- Kureyşî Olması Meselesi
- İmama Ne Zaman İsyan?.
- İmam-ı Muntazar
- 2- Zihnî Yetenek ve Kültür
- Ululemr
- İmamete En Liyakatli Olan Kim?.
- Makam Hususunda Nizâ
- İmâmet-i Kübrâ.
- 3- Sosyal Kabiliyet
- Ululemr Etrafında Birlik
- Liyakatsızın İmamlığı
- Azli Gerektiren Tabiî Haller
- İmamet-i Kübra'da Aranan Şartlar
- 4- İstişâre ve Adâlet
- Biat Şartı İtaat
- Zorba İmam
- Azledilen Tekrar Seçilemez
- 1- İlim
- 5- Kararlılık, Cesâret ve Metânet
- Hoşa Gitmese de İtaat
- Fasık, Zalim İmam
- Sebepsiz Azl Mümkün Mü?
- 2- Adâlet
- 6- Problem Çözmede Mârifet
- Allah İçin Beyat
- İyi İmam
- İstifa
- 3- İktidar ve Ehliyet
- 7- İletişim ve Hitâbet
- İmametle Alakalı Hükümler
- Selefin Hassasiyeti
- Neden İtaatte Israr Ediliyor?.
- 4- Bünyesinin Sağlam ve Ârızasız Olması
- 8- İktisat, Kanaat
- İmametin Târifi
- Fasık Emîre İtaatle Alakalı Bir Hâdise
- İmamın Tayin Ve Tesbiti
- 5- Kureyşli Olması
- 9- Hürmet ve Muhabbet
- Akidedeki Yeri
- Fasık Ve Zalim İmama İtaati Emreden Hadisin Tam Metni
- Biat Akdi Alenî Olmalıdır
- İmâmet Sisteminin Temel Özellikleri
- Namaz İmamlığı
- İmamın Varlığı Dinen Zarurîdir
- Asi İmama İsyan Eden
- İmam Tektir
- İmâmetin Önemi
- İmam Olmanın Şartları
- İmamın Varlığı Hikmeten (Aklen) Zarurîdir
- Dikkat
- Asker De Sultana İtaat Etmelidir
- İzinden Gidilen Önderler; Takvâ İmamları ve Küfür İmamları
- Kimler İmam Olabilir?.
- İmam Tayini Farz-ı Kifâyedir
- Facirin Dine Hizmeti
- Ümerâya Karşı Dikkatli Olunmalı
- İmam ve Ümmet Münâsebeti
- Halkın Yaptığı Camilerin Durumu
- İmamda Aranan Şartlar
- Münkeri Takbih
- Zâlim ve Fâsığın İmâmeti
- Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar
- A- Mutlaka Bulunması Gereken Şartlar
- Hürmetsizlik Etmemek