Fecir | Konular | Kitaplar

Tasdikin Derece ve Türleri

Tasdikin Derece ve Türleri

Tasdikin Derece ve
Türleri:

Mutlak tasdikin derece ve türleri vardır. Her tasdik,
meselâ, "Allah'a iman ettim", "Hz. Muhammed (s.a)'e, Kitabullah'a ve ahirete
inandım" cümleleri, ayrı ayrı kariyeler (önermeler) olarak farklı hükümler ifade
eder. Her birinde tasdik ve hüküm bulunan bu iman nevileri, taalluk ettiği
şeylere göre çeşitli manalara gelmekte, hepsi de, "kabul ve itiraf" manası ifade
etmektedir. Tasdikte aslolan, söylenen sözün veya haberin doğru ve sâdık
olmasıdır. Sözün sadık olması ise, verilen hükmün sadık olmasında, yani o hükmün
gerçeğe mutabık olmasındandır. Mutabık ise, o hükmün doğru ve sadık; değilse,
yalan ve yanlıştır.

Tasdik edilerek inanılan şey, görülen ve bilfiil
mevcut olan bir şey ise, bu tasdike "tasdik-i şuhûdî"; gözle görülmediği
halde, varlığına delâlet eden bir delil veya eser vasıtasıyla biliniyorsa, bu
gibi tasdiklere de "tasdik-i gaybı" denir. Bu yönden, imanın içerdiği
mutlak tasdik, dilciler nazarında; a) Ya kavlî, yani sözle, b)
Veya fiilî, yani iş ve amel ile olur. Kavlî olan da, biri kalbî (kalp diliyle),
diğeri de lisanî (dil ile) olmak üzere iki türlüdür. O halde, dilcilere göre
tasdikin üç türü ve derecesi vardır. Bunlar;

a)
Kalb ile yapılan tasdik: Bir kimsenin herhangi bir şahsı veya hükmü kalbiyle
kabul ve itiraf etmesidir.
b) Bizzat dil ile yapılan tasdik: Bu da, insanın,
inandığı şeyin hak ve gerçek olduğunu başkası duyacak şekilde söyleyip ilân
etmesidir. Dil ile yapılan bu tasdik de iki türlüdür: a) Hakîkî, b)
Zahirî, Hakîkî anlamda; dil ile ikrar edilen, kalb ile de tasdik edilir. Yani
dil ile kalb tasdikte birleşir. Böyle bir tasdike sahip olan kimse, hakîkaten
inanmış bir "mü'min"dir. Zâhirî alanda ise dil ile tasdik olunan şey, kalp ile
tekzip olunur. Yani dili ve zahiri başka, kalbi ve batını başkadır. Kalbi,
dilinin söylediğini inkar ve reddetmektedir. Bu gibi zahiri tasdik sahiplerine,
dinî literatürde "münafık" adı verilir. Bunlar zahiren mümin; hakîkatta ve Allah
katında kafir sayılırlar.

c) Organlarla yapılan fiili tasdik:
Söylenen sözün gereğini bilfiil ima etmek süretiyle yapılan tasdik şeklidir ki,
bunun makbul olanı; işlenen fiilin, hem dil, hem de kalp ile yapılan bir tasdike
dayanmasıdır. Şayet yalnız dil ile ikrarın eseri ise, yapılan iş, riyadan başka
bir şey değildir ve nifak alametidir.[1]



[1]
Elmalılı, Hak Dini Kur'an Dili: 1/179. Ali Arslan Aydın, Şamil İslam
Ansiklopedisi: 3/145-146.