1
1- Sağlam Duyular:
Bunlar, görme, işitme, dokunma, tatma ve
koklama hisleridir. Bunlardan her birinin işlevi farklıdır. Her biri
tabiattaki belli gerçekleri algılar. Aynı zamanda (aklın denetiminde) biri,
diğerinin işlevini kolaylaştırır.
Göz görür ve değişik renkleri birbirinden ayırır;
Kulak işitir ve ses tonlarının, notaların ve frekansların farklarını duyumsar;
Cilt dokunma uyarısı alır ve eşyanın fizik karakterlerini algılar; Dil değişik
tatları, burun ise değişik kokuları birbirinden farkeder. Bu beş duyu ile
çevremizde ve kainatta olup biten çeşitli olaylar hakkında sınırlı da olsa
saniyede milyarlarca dalga boyu habercikler alırız. Aydınlık, karanlık,
sıcaklık, soğukluk, sertlik, yumuşaklık, kuruluk, ıslaklık, yakınlık, uzaklık,
matlık, parlaklık, kalınlık ve incelik farkları ile renkler, kokular, boyutlar,
şekiller ve frekanslar bu duyular sayesinde algılanabilmektedir.
İnsanın, bir şeyin gerçek olup olmadığını
farkedebilmesi ve eğer gerçekse ona inanabilmesi için dayandığı üç önemli
araçtan biri işte bu beş duyudur. Peygamberlerin getirdiği vahiylere muhatap
olan insan, önce bu duyularına dayanarak ulaşan mesajı inceler.
Örneğin Allah Teâlâ, varlığı ve kudreti hakkında
insanı düşündürmek ve bu suretle onun hidâyetini kolaylaştırmak için birçok
açıklamalar yapmıştır.[1]
Bu açıklamaları insan önce kulaklarıyla duyar; Sonra (düşünerek) gözleriyle
eşya ve olayları seyreder; Bu olaylar içinde koku, tat, renk, mesafe, yoğunluk
hacım ve boyut gibi değerleri beş duyusu sayesinde (ve ikinci, üçüncü
derecedeki araçları da kullanarak) ölçmeye ve algılamaya çalışır. Böylece
aldığı mesaj ile çevresindeki gerçekler arasında bulunan bağıntıları inceler,
muhakeme yapar ve sonunda da kararını verir.
Beş duyudan bazılarının, işlevini yapmıyor
olması evrensel gerçekleri algılamada büyük aksamalara yol açmaz. Örneğin ilk
müslümanlar arasında âmâ kimselerin de bulunduğu söylenmektedir. Hz. Peygamber
(sav)'in, insanlara ulaştırdığı vahiyleri bu âmâ kimseler de aynen, duyuları
sağlam olanlar gibi kolayca karşılayabilmişlerdir.
İşitme ve konuşma imkanlarından tamamen yoksun
olmak gibi bir durumda bulunanlar sayıca çok ender oldukları için hem bu
konudaki genel tanımları bozmuş olmazlar (yani istisnaları oluştururlar), hem de
sorumlulukları, onların doğal imkanlarıyla orantılıdır.
[2]
[1]
Ra&d: 13/41, Nahl: 16/48, 16/79, Enbiya: 21/30, Şuara: 26/7, Neml: 27/86,
Ankebut: 29/19, Rum: 30/37, Sece: 32/27, Sebe: 34/9, Ahkaf: 46/33, Mülk:
67/19, Ğaşiye: 88/17-20
[2]
Ferit Aydın, İslam'da İnanç Sistemi, Kahraman Yayınları: 200-201.
İMAN-MUMİN
- İMAN.. İman; Anlam ve Mahiyeti
- İmanla İlgili Sünnetullah (Allah'ın Değişmez Yasaları)
- Matbu İman
- 1- Yanlış Algılama
- Birinci Kısım Tasdikle İlgili İtikadiyat'tır
- Kur'an'da İman.
- İmanın Sahih (Geçerli) ve Kabule Şayan Olmasının Şartları
- Mevkuf İman
- 2- Kuşku İle Algılama
- İkinci Kısım Dille Alakalı Ameller
- İmanın Dereceleri 1) İcmali İman
- İmanı Bozan Haller
- İman ve Gayb, İnanabilme Yeteneği
- 3- Çözümleyememe
- Üçüncü Kısım Bedenî Ameller
- 2) Tafsili İman
- 1) Cibt ve Tağuta İnanmak
- İman ve Diyalektik.
- 4- Kavrama Veya Duyumsama
- 1. Çeşit Muayyen Şeylere Ait Olanlar
- Tafsili İmanın Dereceleri ve İman Esasları
- 2) Şirk Koşmak
- Kelâmcı Kamplar
- 1- Sağlam Duyular
- 2. Çeşit Kendisine Tabi Olanlarla İlgili Şeyler
- İman Artar, Eksilir mi?.
- 3) Kâfirleri Veli ve Yönetici Tanımak
- Mu'tezilîler
- 2- Akıl
- 3. Çeşit Âmmeye Müteallik Şeyler
- İmanın Muhafazası, Kazanılmasından Daha Zordur
- Bâtıla İman.
- Mürcie
- 3- Doğru Haber
- İmanın Gerektirdikleri
- İman Esasları
- İman Açısından Kâinâta Bakış
- a) Allah Elçisinin Verdiği Haber
- İman ve İslam..
- Sosyal Ve Toplumsal Faktör Olarak İman
- Varlık Realitesi ve Kainat Tablosunda İnsan...
- b) Mütevâtir Haber
- İman ve Amel
- İman Sözcüğünün Terimsel Anlamı ve İman-Vicdan Sorunu.
- Neden mi?.
- İlham..
- İman Amelden Bir Cüz müdür?.
- İmanın Niceliği
- Madde ve Hayat
- MÜ'MİN..
- İman, Tasdik ve İkrar
- Taklîdî İman
- İman-Amel İlişkisi
- Mü'min Kelimesinin Anlam Sahası
- Tasdikin Derece ve Türleri
- Tahkıykî İman
- Kur'ân'ın Bütünlüğü İlkesi ve İman
- Mü'min Kime Denir?.
- İslam Istılahında İmanın Manası, Hakîkati ve Rükûnleri
- Makbûl İman
- Genel Çizgileriyle İmansızlık (Küfür)
- Mü'minlerin Özellikleri
- İman ve İnkâr Yönünden İnsanlar
- Merdûd (Reddedilmiş) İman
- İmanın Temel İlkeleri
- Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar
- İnsanlar Niçin İman Eder? İmanın Sebep ve Sonuçları
- Masum (Korunmuş) İman
- Bilgi Araçları ve İman.
- İMANIN ŞUBELERİ