Gedikli Câriye
Gedikli Câriye:
Saray câriyeleri içinde bir
derece. Saray câriyeleri; Acemiler, Câriyeler, Şâkirtler, Ustalar ve Gedikliler
adıyla beş sınıftı. Gedikliden sonra gelen derece, en yüksek olup buna "Kadın"
denirdi. Gedikliler mutlak sûrette çamaşırcı, çaşnigir (sofracı) gibi belirli
bir vazife sahibi olup kendilerine Usta ünvânı verilirdi. Bunların içinden en
genç ve güzel on ikisi, padişahın şahsî hizmetlerinde bulunurlar, hünkârın
gönlünü çelmeye muvaffak olana has odalık, gözde veya ikbal denirdi. İkbal
birkaç tane olursa en gözde olanına baş ikbal adı verilir, padişahın
hanımlarından birisi vefat eder veya gözden düşüp eski saraya gönderilirse onun
yerine geçerek Kadın ünvânını alırdı. Yalnız padişahtan hâmile kalan ikballer
hemen Kadın olurlardı. Bunlar, hükümdarların zevcesi sayılır, sayıları dörtten
yediye kadar olurdu. En sevilenlerine Haseki, çocuk doğuranlarına Haseki Sultan
denirdi.
Kadın derecesine yükselen
câriye, padişahın eteğini öperek samur kürk giyer, kendisine bir daire ve çokça
câriyeler tahsis olunurdu. Padişahın ilk zevcesi, yani birinci kadın, daima
öbürlerinden üstün olurdu. Gedikli câriyeler, ucu yerde sürünen uzun elbiseler
giyerler, bellerine altın işlemeli ve bazen mücevherli kemer takarlardı.
İkballer ise kışın kürkle kaplı elbise giymek hakkına sahiptiler. Padişah vefat
edecek olursa, erkek çocuk doğurmamış, kız çocuk doğurmuş veya doğurduğu erkek
çocuk ölmüş olan kadın ve hasekileri, devlet ricâlinden biriyle
evlendirilirlerdi.[1]
[1]
Midhat Sertoğlu, Osmanlı Tarih Lügatı, Enderun Kitabevi Y. İstanbul, 1986
KÖLE-KÖLELİK
- KÖLELİK.. Abd/Köle; Anlam ve Mâhiyeti
- Köleliğin Tarihî Seyri
- Eski Türklerde
- Arap Câhiliyyesinde Kölelik
- Köleliğin Kaynakları
- 1- Savaşlar
- 2- Özellikle Beyaz Olmayanların Zulümle Köle Yapılması
- 3- Suçluların Kölelikle Cezalandırılması
- 4- İnsanın Kendini Veya Çocuğunu Köle Olarak Satması
- 5- Bulunan İnsanın Köleleştirilmesi
- 6- Borçluluk
- 7- Serflik/İşçilik
- 8- Köle Çocuğu Olmak
- 9- Ticaret Yoluyla
- 10- Haydutluk vb. Sebepler
- İslâm'a Göre Köleliğin Temel Kaynağı Olan Savaş Esirlerinin Köleleştirilmesi
- Kur'ân-ı Kerim'de Köle ve Kölelik.
- Hadis-i Şeriflerde Kölelik.
- Kölenin Hukukî Statüsü.
- Fıkhî Eserlerde Kölenin Hukukî Statüsü
- 1- İnanç ve İbâdet Hürriyeti Bakımından
- 2- Muâmelât ve Ukubât Bakımından
- Kölelerin Hak ve Görevleri
- Fıkhî Hükümlere Göre Câriyelerden Cinsî Yönde Yararlanma Şartları
- Kölelik Mantığı ve Naklî-Aklî Değerlerle Çatışması
- İslâmiyet'ten Önce Kölelik
- İslâm'ın Kölelik Kurumuna Bakışı
- 1) Köle Âzâdına Teşvik
- 2) Keffâret İçin Köle Âzâdı
- 3) Mükâtebe
- 4) Zekâttan Kölelerin Özgürlüğü İçin Pay Ayrılması
- Câriyelik ve Câriyeler
- Emevî ve Abbâsilerin Saltanat Döneminde Köle ve Câriye.
- Osmanlılar Döneminde Câriye.
- Gedikli Câriye
- Osmanlılarda Köle
- Câriyelerin Avret Yeri; Dine Bundan Büyük İftira Olamaz "Örtünmelerini Din Yasaklıyor!".
- Köle Âzâd Etme ve Önemi
- Kölelikle İlgili Bazı Kelime ve Terimler Kul
- Reâyâ
- Devşirme
- Esir (Esâret)
- Esirci
- Esir Pazarı
- İnsan Avcısı
- İstifrâş
- Halayık
- Câriye
- Gedikli Câriye
- Odalık
- Hasodalık
- Haseki
- Kadınefendi
- İkbal ve Gözde
- Hadım
- Akağa
- Haremağası
- Kızlarağası
- Ğulâm, Ğılman
- Mevâlî
- Tedbir (Müdebber)
- Mükâtebe
- Ümmü Veled
- Itk (Âzât)
- Pençik
- Forsa
- Kölelik Çok Önceleri Kalkmış Olmalı Değil miydi?.
- 1) Kaçırma Yoluyla Kölelik
- 2) Ailenin Satışı
- 3) Hediye Yoluyla Kölelik
- 4) Anlaşma Üzerine Köle Verme
- Kölelik Gerçekten Kalktı mı? Modern Kölelik ve Özgürlük Üzerine Düşünceler
- Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar