Fecir

Devşirme



Devşirme:

 
Saray hizmetleriyle yeniçeri
ocağında kullanılmak üzere toplanan hıristiyan çocuklarına denir. Yıldırım
Bayezid'in Ankara mağlûbiyetinden sonra fetihlerin duraklaması sebebiyle yeniden
esir elde edilememesi üzerine Acemi oğlan ihtiyacı için hıristiyan tebaadan
alınmaya başlanan genç çocuklar ve onların böylece alınmasına devşirme adı
verilirdi. İhtiyaca göre üç beş senede bir ve bazen daha uzun fâsılalarla
hıristiyanlardan 8-20 yaş arasındaki çocukların gürbüz ve sağlam olanları
alınırdı. Kırk evden bir oğlan hesabıyla ihtiyaç oranında devşirilen çocukların
daha çok 14-18 yaş arasında olanları tercih olunur ve evliler alınmazdı. Kanun
gereği çocukların en asilleri, papaz çocukları, iki çocuğu olanın biri, birkaç
çocuğu olanın en güzeli ve sıhhatlisi seçilirdi. Bir oğlu olanın çocuğu alınmaz,
babasının hizmetine bırakılırdı. Alınacak çocukların orta boylu olmasına dikkat
edilirdi. Uzun boylu ve endâmı mütenâsip olanlar saray için seçilirlerdi.
Yahûdiler (ticaretle meşgul olduklarından) onlardan devşirme hiç alınmaz, sadece
hıristiyan çocukları toplanırdı. Devşirmelik; Arnavut, Bulgar, Ermeni ve
Bosnalılara münhasırdı. 
Tek oğul, yahudi ve evlilerden
başka; köy kethüdâsı (köy kâhyası, muhtarı)nın oğlu, çoban ve sığırtmaç, köse,
kel, doğuştan sünnetli, Türkçe bilen, sanat sahibi, İstanbul'a gelip gitmiş, çok
uzun veya çok kısa boylu olanlar da devşirilmezdi. Rus, çingene ve Acemlerden
oğlan devşirmek kesinlikle yasaktı. Devşirilen çocuklar sürü denilen 100-200
kişilik kafileler halinde ve sürücülerin muhâfazası altında hükümet merkezine
sevkolunurdu. Sürü, devlet merkezine gelince iki üç gün istirahat eder, oğlanlar
şehâdet getirtilip müslüman edilirdi. Sonra yeniçeri ağası tarafından teftiş
olunur, içlerinde sünnetli bulunup bulunmadığına bakılır, uygun çıkanlar eşkâl
defterine kaydolup Acemi ocağı cerrahı tarafından sünnet edilirlerdi. Bundan
sonra güzelleri saray için, gürbüzceleri Bostancı ocağı için ayrılır, öbürleri
Anadolu ve Rumeli ağaları vasıtasıyla Türk köylülerine dağıtılırdı. Buna Türke
vermek denirdi. Orada belirli bir müddet hizmet ettikten sonra eşkâli yoklanıp
Acemi oğlanı yazılırlardı. Bu Acemi oğlanlar, ihtiyaca göre devşirilirdi. Bazen
ölenler, kaçanlar ve kapıya çıkarılanlar çok fazla olduğu zaman, noksanı
kapatmak için de oğlan devşirilirdi. Osmanlı ricâlinin çoğu, devşirme usûlüyle
alınan, İslâm ve Osmanlı terbiyesi gören hıristiyan çocuklarından yetişme
idi.