Fecir

Mevâlî



Mevâlî:

 
Hürriyetlerine kavuşmuş eski
köleler. Mevlâ kelimesinin çoğulu. Birçok İslâm büyüğü (komutan, âlim)
mevâlidendi. Allah Rasûlü tarafından Bizans'a karşı hazırlanan ve içinde Ebû
Bekir ve Ömer (r.a.)'in de bulunduğu ensâr ve muhâcirlerden oluşan ordunun
başına kumandan olarak mevâlîden ve o gün henüz 18 yaşlarında bulunan Üsâme idi.
Zâten babası Zeyd bin Hârise de mevâlîdendi, o da Mûte'de İslâm ordusuna kumanda
etmiş ve orada şehid düşmüştü. İmam Mâlik gibi birisini yetiştiren, devrinin
belki en meşhur âlimi olan Nâfi, mevâlîdendi. Mesrûk, Tâvûs bin Keysân ve daha
nice âlim hep mevâlîdendi.
 Osmanlılarda mevâli, farklı
anlamda kullanılırdı. Mevâli, Osmanlılarda vilâyet kadılarına verilen isimdi.
Devriye mevâlisi, mahreç mevâlisi, bilâd-ı hamse, Haremeyn, Galata, İstanbul
kadıları olmak üzere altı sınıftı.