Fecir

HAMELE



HAMELE-İ ARŞ

 

Arşı taşıyan melekler. Allahu Teâlâ'nın Arş'ı
taşımakla vazifelendirdiği sekiz müvekkel melek. Arşın mahiyetini bilmediğimiz
gibi bu meleklerin arşı taşıma keyfiyetini de bilemiyoruz. "Gök yarılmış ve o
gün bitkin bir hale gelmiştir. Melekler onun çevresindedir. Ve o gün Rabbının
Arş'ını, onların da üstünde sekiz tanesi yüklenir" (el-Hâkka: 69/16-17). Bu
âyette anlatılan olay müteşâbihdir. Nasıllığı hakkında izahlar, sahih
rivâyetlerin ötesinde fazla bir kıymet taşımaz. Bu melekler "Subhanallahi ve
bihamdihi" diyerek Arş'ı tavaf ederler.

Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle buyurmuştur:
"Size arşı taşıyan meleklerden bahsetmem konusunda bana izin verildi. Onlardan
her birisinin kulak memesi ile boynunun arasındaki mesafe yedi yüz yıldır"[1]
Abdullah b. Amr "Arş'ı taşıyan
melekler sekiz tanedir" der. Sa'id b. Cübeyr âyetteki "sekiz melek" ifadesini
sekiz saf melek olarak tefsir etmiştir. Bu meleklere Allahu Teâla'ya yakın ve
meleklerin efendileri olmalarından dolayı Kerûbiyyûn melekleri denilir. İbn
Abbâs'tan nakledilen bir rivâyete göre Kerûbiyyûn melekleri, sekiz bölümdür.
Onlardan her bir cinsinin insan, cin, şeytan ve melek gücü kadar gücü vardır.[2]

"Arşı taşıyanlar ve çevresinde bulunanlar Rablarını
hamd ile tesbih ederler, O'na inanırlar ve mü'minlerin bağışlanmasını isterler.
Rabbımız ilim ve rahmetle herşeyi kuşattın; tevbe edip senin yoluna uyanları
bağışla ve onları Cehennem azabından koru." (el-Mü'min: 40/7)
Bu âyetin tefsirinde İbn Kesîr "Allahu Teâla, Arş'ı
taşıyan dört mukarrebûn melek ile onların çevresindeki "Kerûbiyyûn melekleri'nin
Allah'ı tesbihle Rablerine hamdettiklerini haber verir" der. Bu âyete
dayanılarak meleklerin sayısının dört olduğu iddia edilmiştir.[3]
Hasan-ı Basrî, Hamele-i Arş meleklerinin sayısının sekiz
mi sekiz bin mi olduğunun ancak Allah tarafından bilinebileceğini söyleyerek
meseleyi Allah Teâla'nın ilmine havale eder. Sa'lebî'nin rivâyet ettiği bir
hadîste Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle buyurmuştur.

"Hamele-i Arş şu anda dörttür, Kıyamet günü
Allah onları bir dört melekle daha kuvvetlendirir, böylece sekiz olur"[4]



İbn Sina " Melâike" risalesinde Arş'taki
meleklerin tesbih ve tahmid ile Rablerine kulluk ettiklerini ve mü'minler için
istiğfar ve duada bulunduklarını kaydeder. Erzurumlu İbrahim Hakkı[5]
"Allah dört büyük melek yaratmıştır, bunlar Arş'ı taşır, Hamele-i Arş denilen bu
meleklere Kerûbiyyûn da denilmiştir. Allah'ın yanında bütün meleklerden daha
üstün ve faziletlidirler. İsrafil de bu meleklerdendir, İsrafil diğer üçünden
daha üstündür" der.[6]

Daha evvel geçtiği üzere, bu meleklerin sayısı
kıyamet günü, sekiz olacaktır. Bunlar Allah Teala'nın akıl için asla yok olmayan
hikmetlerindendir. Niçin halen dört melek taşıyor, neden kıyamet günü sekiz
tanesi yüklenecektir. Bütün gök cisimlerini boşlukta durduran Allah Teala neden
arşı bu şekilde taşıtmayı murad etmiştir. Bu sualler karşısında vermemiz mümkün
olan cevap: Böyle olmasını murad ettiği için... demekten ibarettir. Başka türlü
izah yapmak imkanımız yoktur.[7]

 

 





[1] Ebû
Dâvûd Sünne: 18.





[2] İbn
Kesîr, Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîm, 8/239.





[3] İbn
Kesîr, a.g.e. 7/120.





[4]
Kurtubî, el-Cami'u lî-Ahkâmi'l-Kur'ân, 12/266.





[5]
ö.1780.





[6] bk.
Tecrîd-î Sarîh Tercemesi: 9/7; Zübeyr Tekkeşin, Şamil İslam Ansiklopedisi:
2/320.





[7] A.
Lütfü Kazancı, İslam Akaidi, Marifet Yayınları: 98.