Câmi
Câmi:
Arapça cem' (c-m-a) kökünden
türeyen, "toplayan, bir araya getiren" anlamındaki câmi kelimesi, başlangıçta
sadece Cuma namazı kılınan büyük mescidler için kullanılan "el-mescidü'l-câmi'"
tâbiri, Taberânî'nin bir rivâyetine göre bizzat Hz. Peygamber tarafından da
kullanılmıştır.
Hicrî IV. Milâdî X. yüzyılın
başlarında "câmi" kelimesinin tek başına, mescid anlamında kullanılmaya
başlandığı bilinmektedir. Daha sonra, içinde Cuma namazı kılınan ve hatibin
hutbe okuması için minber bulunan mescidler câmi, minberi bulunmayan yani Cuma
namazı kılınmayan küçük mâbedler ise sadece mescid olarak anılır olmuştur.
Ancak, Mescid-i Harâm, Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Aksâ'ya Cuma kılınmalarına ve
çok büyük olmalarına rağmen mescid denilmektedir (bkz. 17/İsrâ, 1; 9/Tevbe,
108).
Zeccâc, Hz. Peygamber'in,
"yeryüzü bana -teyemmüm için- temiz ve mescid kılındı" hadisini delil
göstererek ibâdet edilen her yerin mescid olduğunu söyler. "Allah'ın
mescidlerinde O'nun adının zikredilip anılmasına engel olan ve mescidlerin harap
olmasına çalışandan daha zâlim kim vardır?!..." (2/Bakara, 114) âyetini de
"Allah'ın dinine muhâlefet edenden daha zâlim kim olabilir?" şeklinde açıklar (Lisânü'l-Arab,
"scd" md.).
Kur'an'da Ashâb-ı Kehf'in
üzerine yapılan binânın mescid olarak zikredilmesi (18/İsrâ, 21), ehl-i kitabın,
peygamber ve azizlerin kabirleri üzerine yaptıkları binâları bu şekilde
adlandırdıklarını ve bunların içinde ibâdet ettiklerini gösterir. Nitekim Ümmü
Habîbe ve Ümmü Seleme Habeşistan'a hicret ettiklerinde resimlerle süslenmiş
böyle mescidler görmüşlerdir. Bu durumu Hz. Peygamber'e haber verince Rasûlullah
(s.a.s.), hıristiyanların, içlerinden sâlih bir kişi öldüğünde onun kabri üstüne
mescid inşâ ettiklerini ve içine resimler yaptıklarını, bu kişilerin kıyâmet
gününde mahlûkatın en kötüleri olacağını belirtmiş, bu hareketlerinden dolayı
yahûdi ve hıristiyanları lânetlemiştir (Buhârî, Salât 45, 54; Müslim, Mesâcid
16-23). Peygamber lisanıyla lânetlenmesine ve dinin yasaklamasına rağmen sâlih
kabul edilen bazı kabirlerin üstüne veya kabrin içinde kalacağı şekilde yanına
mescidler yapıldığına İslâm tarihinde çokça şâhit oluyoruz. Eyüp Sultan, böyle
kabul edilebilir mi, tartışılabilirse de, Konya Mevlânâ câmimi/müzesi buna tipik
bir örnektir. Nice câmilerin bahçesinde ve hatta içinde kabirler
görülmektedir.
Osmanlılar döneminde pâdişahlar
tarafından inşâ ettirilen büyük câmilere "selâtin câmileri", vezirler ve
diğer devlet ricâli tarafından yaptırılan orta büyüklükteki câmilere bânîsinin
adına izâfeten sadece câmi, küçük olanlara da mescid denilmiştir. Mescidlerin
Cuma namazı kılınan câmiye dönüştürülmesi ise berat ve izinle olmaktaydı. "Namaz
kılınan yer" demek olan "musallâ", Hz. Peygamber döneminde bayram
ve cenâze namazı kılınan yerler için kullanılmıştır. Yol boylarında üstü açık
mescidlere ise Farsça'dan Türkçeye geçen "namazgâh" denilmiştir.
MESCİD
- MESCİD..
- Mescid; Anlam ve Mâhiyeti
- Câmi
- İlk Mescidler
- Hicretten So a, Medine ve Civarında Yapılan Mescidler
- Medine'nin Civar Kabilelerindeki Mescidler
- Hulefâ-yı Râşidîn Döneminde Mescidler
- Mescidin Müslümanın Hayatındaki Yeri
- Kur'ân-ı Kerim'de Mescid Kavramı
- Hadis-i Şeriflerde Mescid Kavramı
- Mescid İnşâsı
- Mescidin Temiz Tutulması
- Tahıyyetü'l-Mescid
- En Faziletli Mescidler
- Cemaat
- İmamlık
- Mescidin/Câminin Fonksiyonları
- 1. Mâbed Olarak Mescid ve Mescidin Kudsiyeti
- 2. Eğitim-Öğretim ve Kültür Merkezi Olarak Mescid
- 3. Kütüphane
- 4. Câminin İslâm Devletinde Devlet Kurumu Olarak Hizmetleri a) Siyasetin Merkezi Olarak Câmi
- b) Kamu Yönetimi Açısından Câmi
- c) Câminin Adâlet Hizmetlerindeki Yeri
- d) Mescidin Askerî Amaçlar İçin Kullanılması
- 5. Mescidlerin Hastahane Olarak Kullanılması
- 6. Tutuk evi, Hapishane Olarak Kullanılması
- 7. Mescidler İrşâd Yeridir
- 8. Mescidler Buluşma ve Görüşme Yeridir
- 9. Mescidler İstirahat Yeridir
- 10. Mescidler, Nikâh ve Düğün Salonudur
- 11. Yemek Yenen Yerdir
- 12. Misâfirhanedir
- 13. Ganimet ve Malların Taksim Edildiği, Zekâtların Dağıtıldığı Mekândır
- 14. Abdest Alma Yeri
- 15. Şiir Kürsüsü
- 16. Mescidler, Aynı Zamanda Kültür Salonudur
- 17. Spor Merkezidir
- 18. Farklı Dinlerden Misâfirlere Mâbed
- 19. Karz-ı Hasen Kurumu
- 20. İstişâre ve Organizasyon
- Câmilerin İdâresi ve Görevlileri a) Câmilerde Merkezî İdâre
- b) Mâlî Durum
- Câmi Görevlileri
- İmam
- Hatip
- Müezzin
- Vâiz ve Kussâs
- Kaarî
- Kayyim, Hademe
- Dersiâm
- Bevvâb
- Ferrâş
- Cüzhân
- Duâhân
- Mevlidhân
- Devirhân
- Naathân
- Şeyhu'l-kurrâ
- Müderris
- Muhaddis
- Hâfız-ı kütüp
- Kandilci
- Mahyacı
- Buhurî
- Mescidlere Ait Hükümler
- Câmi İnşaatı, Onarımı ve Bakımı
- Câmi Âdâbı
- Kıble, Mihrâb, Minber, Ezan, Cemaat Kıble
- Yönlerin En Güzelini Tercih; Kâbe'ye Dönmek
- Mihrâb
- Minber
- Kürsü
- Ezân
- Ezanın Başka Dillerde Okunması
- İlk Ezan
- Ezan Yasağı; Allahu Ekber'den Ta ı Uludur'a
- Minâre
- Müezzin Mahfili
- Hünkâr Mahfili
- Namazgâh
- Cemaat
- Namaz ve Cemaat
- Mescid-i Haram, Mescid-i Aksâ, Mescid-i Nebevî
- Mescid-i Nebevî
- Mescid-i Aksâ
- En Fazileti Üç Mescid ve Bugünkü Konumları
- Bu Üç Mescid, Günümüzde Müslümanların Esâretini Haykırıyor!..
- Kıblelerimize Yönelerek Kıyam
- Kiliseden Câmiye; Câmiden Müzeye Ayasofya.
- Dırar Mescidi, Takvâ Mescidi Dırar Mescidi
- Takvâ Mescidi
- Mescidlerin Sanat ve Mimari Yönü.
- a) Mimarî Yönden Câmi
- b) Tezyînî Sanatlar Yönünden Câmi
- Minber
- Mihrab
- Yeryüzü Mescidi
- Günümüz Mescidleri; Bid'atler ve Mescidlerin Yeniden İhyâsı Bid'at Nedir?.
- Mescidlerdeki Bid'atler
- Câmilerde Bir Büyük Bid'at; Mevlid.
- Bir Büyük Bid'at Daha; Mescidlerin Süse Boğulması
- Câmilerimizin Yeniden İhyâsı
- Mescid Konusuyla İlgili Âyet-i Kerîmeler
- Konuyla İlgili Hadis-i Şerif Kaynakları
- Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar