Fecir | Konular | Kitaplar

Mescid-i Aksâ

Mescid

Mescid-i Aksâ:

Kudüs'te eski Süleyman (a.s.)
mâbedinin bulunduğu yerde inşâ edilmiş olan câmiye Mescid-i Aksâ denilir.
"Aksâ", en uzak anlamına gelir. Kur'an-ı Kerim'de isrâ olayıyla ilgili olarak bu
mescidden bahsedilir. "Kulunu (Muhammed'i), gece vakti, âyetlerimizden
bazılarını göstermek için Mescid-i Haram'dan, çevresini mübârek kıldığımız
Mescid-i Aksâ'ya götüren Allah, noksan sıfatlardan münezzehtir. O her şeyi
işitir ve görür." (17/İsrâ, 1).
Mescid-i Aksâ'ya "İliya" veya
günahlardan temizlenme yeri anlamında "Beytü'l-Makdis, yahut Beyt-i Mukaddes adı
da verilmiştir. Mescid-i Aksâ'ya "en uzak mescid" anlamındaki bu ismin
verilmesi, Mekke'deki Mescid-i Haram'a yaya yürüyüşü ile bir aylık mesafede
bulunması yüzündendir. Hz. Peygamber, mirac gecesinde; "Burak'a bindim,
Beytu'l-Makdis'e gittim" (Müslim, İman 259; Nesâî, Salât 10) buyurmuştur.
Yeryüzünde Mescid-i Haram'dan sonra yapılan en eski mescidlerden birisi Mescid-i
Aksâ'dır. Yapımına Dâvud (a.s.) başlamış ve Hz. Süleyman tarafından
tamamlanmıştır.
Mescid-i Aksâ, hicretin 16.
ayına kadar müslümanların kıblesi idi. Hz. Ömer devrinde Kudüs fethedilince,
oraya giden halîfe gece vakti Beytü'l-Makdis'e girdi ve bütün gece orada namaz
kıldı. Sabah olunca ezan okutarak cemaatle namaz kıldı. Beytü'l-Makdis'in
mukaddes hâtırasına bir mescid yaptırdı. Bu yapıya Mescid-i Ömer denilir ve asıl
Mescid-i Aksâ burasıdır. Mescid-i Aksâ diye ziyaret edilen büyük câmi, Kubbetü's-Sahrâ
diye isim alır. Dört yandan merdivenlerle çıkılan geniş bir seddin ortasında,
sekiz köşeli ve yüksek kubbeli bir binadır. Kubbetü's-Sahrâ'nın bir ziyâret yeri
olmasına karşılık, Mescid-i Aksâ, bunun bir ibâdethanesini teşkil eder. Mescid-i
Aksâ deyince; İslâm kaynaklarında Kubbetü's-Sahrâ, mezar, türbe, tekke ve sebil
gibi dinî amaçlarla yapılmış yapıları içine alan yaklaşık 150 dönüm kadar bir
arazi üzerine serpilmiş binalar topluluğu anlaşılır. Dar anlamda Mescid-i Aksâ
deyince, Kubbetü's-Sahrâ'dan uzakta olmayan ve Abdülmelik tarafından inşâ
edilmiş bulunan câmi kast edilir.
Süleyman Ateş'in Alfred
Guillaume'in makalesinden yola çıkarak Mescid-i Aksâ ile ilgili iddiası hayli
farklıdır: Mescid-i Aksâ ne Kudüs'teki Süleyman mâbedi, ne de gökte bir mâbeddir.
Hz. Peygamber'in zaman zaman gidip namaz kıldığı, Ci'râne Vâdisinde bir
namazgâhtır. Ci'râne Vâdisinin Arafat yakınında bulunan kıyısında, bir Kureyşli
tarafından yapılan mescide Mescid-i Ednâ (yakın mescid), Hz. Peygamber'in namaz
kılıp ihrâma girdiği namazgâhına da Mescid-i Aksâ (uzak mescid) denmiştir.
Dolayısıyla, isrâ olayının olağanüstü bir durumu yoktur, bedensel bir yürümedir;
mîrac da ona göre ruhsal bir yükselme ve müşâhededir. (S. Ateş, Kur'an
Ansiklopedisi, c. 13, s. 272).