Fecir

Nesh




Nesh;
Anlam ve Mâhiyeti

 

Nesh; lügatta bir şeyi iptal etmek ve
onun yerine başka bir şeyi getirmek, yok etmek, nakletmek, kaldırmak, hükümsüz
kılmak, istinsah etmek, yazdırmak, değiştirmek gibi anlamlara gelir. Istılahta
ise, şer'î bir delil ile sâbit şer'î bir hükmün daha sonra gelen yeni şer'î bir
delille kaldırılması, ilgâsı, değiştirilmesidir. Bu şekilde kendinden önceki
hükmü kaldıran delile "nâsih", hükmü kaldırılan delile de "mensûh" denilir.
Mensuh olan hükümle amel edilmez.

Klâsik görüşte nesh, genel olarak bu
şekilde anlaşılmakla birlikte, bazı âlimler, bu kavramı başka anlamlarda
kullanmışlardır. Meselâ, İbn Mes'ud'a göre müteşâbih âyetler mensûh, muhkem
âyetler nâsih olarak isimlendirilmiştir. Zerkeşî ise, Kur'an'ın Levh-i
Mahfuz'dan indirilişini nesh olarak tanımlamıştır. İbn Hazm ise, beyan ve
istisnânın nesh olduğu konusunda ısrar etmiştir. Kendisine Tercümanü'l-Kur'an
denilen İbn Abbas, "muhkem" ve "müteşâbih"i nesh saydığı gibi, bazı rivâyetlerde
"istisnâ"yı bile nesh saymıştır. Şâtıbî'nin Muvâfakat'ında belirttiği gibi, İbn
Abbas, içinde istisnâ edatı bulunan birçok âyete mensûh demiştir. İbn Mes'ud'a
göre de, müteşâbih âyetler mensûh; muhkem âyetler nâsih olarak
isimlendirilmiştir. Hz. Âişe ve Abdullah bin Zübeyr'in nesh anlayışları da bunun
gibidir. Zerkeşî ise Kur'an'ın Levh-i Mahfuz'dan indirilişini nesh olarak
tanımlamıştır.  İbn Hazm, beyan ve istisnânın nesh olduğu konusunda ısrar
etmiştir. Yani, klâsik anlayıştaki nesh kavramı üzerinde bile tam bir ittifak
yoktur. Neshin câiz olup olmadığı ve vukuu konusunda İslâm âlimleri arasında
değişik görüşler vardır.