Fecir

5




5-
Müşâvirleri Gücendirmemek:



 

İstişâre mevzûunda mühim bir husus
da farklı ve bazan da birbirine zıd fikirlerin ortaya atılması sırasında liderin
alacağı tavırdır. Zira fikirlerden birinin kabulü, diğerlerinin reddi demek
olacağından buradaki farklı bir kabul veya red şekli, reddedilen fikir
mensuplarını gücendirip yersiz bir muhâlefete sevkedebilir.

Bu endişeyi Hz. Peygamber'in
hayatında bâriz bir şekilde görmekteyiz. Nitekim, Bedir esirlerine yapılacak
muamele husûsunda cereyan eden istişâre sırasında müşâvirlerden gelen farklı
görüşleri teker teker dinlendikten sonra, bunlardan sadece Ebû Bekir'in görüşünü
muvâfık bulsa da  diğerlerine de iltifat eder: "Ey Ebû Bekr senin misâlin Hz.
İbrâhim'e benziyor. O, Allah'a kavmi hakkında şöyle demişti: "Rabbim bana
uyanlar bendendir, uymayanlara gelince, sen af ve mağfiret edicisin"
(14/İbrâhim, 36). "Ey Ömer senin de misâlin Hz.  Nuh gibidir. O, kavmi için
şöyle demişti: "Rabbim! Yeryüzünde kâfirlerden tek canlı bırakma" (71/Nûh,
26). Hz. Peygamber (s.a.s.) Hz. Ebû Bekir'i Hz İsa'ya (5/Mâide, 115), Hz. Ömer'i
Hz. Mûsâ'ya (10/Yûnus, 88) benzetmeye devam ederek onların fikirlerine muvâfık
gelen âyetleri okur ve her ikisini de fikirleri sebebiyle doğrular, takdir eder
(Taberî, a.g.e., II/295; İbn Kesir, Tefsir, III/346).

Burada kaydı gereken bir durum Hz.
Ömer'le alâkalı olarak rivâyet edilmektedir. O da, istişâre sırasında herkesin
re'yini serbestçe söylemesi, rahatça münâkaşa edilmesi, ileri sürülen
fikirlerdeki farklılıklar sebebiyle müşâvirlerin birbirine gücenmemesi
gereğidir. Said İbnu'l-Müseyyeb der ki: "Ömer İbnu'l-Hattab ve Osman İbn Affân
aralarındaki bir mesele için  öyle bir nizâya girerlerdi ki, onları seyreden
birisi: ‘Artık bunlar bir daha biraraya gelmezler' derdi. Ancak, en güzel ve en
tatlı bir şekilde ayrılırlardı" (Alâuddin Aliyyu'l-Muttakî, a.g.e., 10/186-187).