Fecir | Konular | Kitaplar

Vasiyetin Rüknü

Vasiyetin Rüknü

Vasiyetin Rüknü:


Ebu Hanîfe, Ebû Yûsuf ve
Muhammed'e göre vasiyetin rüknü; hibe, alım satım, icare vs. akitlerde olduğu
gibi, icap ve kabuldür. Yani, mûsî vasiyette bulunacak, mûsa leh de kabul
edecektir. Mûsa lehin kabûlünün bulunmaması halinde vasiyet tamamlamış olmaz.
Mûsa lehin kabulü, sarahaten olabileceği gibi, kabul veya red etmeden ölmesi
durumunda olduğu gibi delâleten de olabilir. Vasiyetin kabulü ancak, mûsînin
ölümünden sonra olur (Kâsânî, Bedâiu's-Sanâî, VII, 331). İmam Züfer'e göre ise,
vasiyetin rüknü sadece icaptır. Mûsînin vasiyetini mûsa lehin kabul etmesi
gerekmez. Çünkü, musa lehin durumu varisin durumu gibidir. Nasıl varis mîrası
red imkânına sahip değilse, musa leh de vasiyeti reddetme imkânına sahip
değildir (Haskefı, Dürrü'l Muhtac VI, 650).

Vasiyette icab ve kabul, vasiyet
kelimesi ile olabileceği gibi vasiyete delâlet eden başka kelimelerle veya
yukarıda belirtildiği gibi delâleten de olabilir. Bu hüküm Hanefilere göredir.
Cumhura göre ise delâleten kabul olmaz, mutlaka sözle yapılması gerekir (Zühaylî,
a.g.e., VIII, 18).

Vasiyetin tahakkuku için kabulün
şart olduğu görüşüne göre, kabul veya reddin fevrî (îcabın hemen peşinden)
olması şart değildir. Mûsa leh, vasiyyeti, mûsînin ölümünden sonra olması
kaydıyla ve reddetmemişse uzun süre sonra da kabul edebilir. Şafiîlere göre mûsa
lehin kabul veya red ettiğine dair bir şey söylememesi durumunda vârisler ondan
görüşünü açıklamasını talep edebilirler. Bu isteğe rağmen, görüş açıklamaktan
imtina etmesi durumunda bu, vasiyeti red sayılır. Vârislerin zarara uğramamaları
bakımından Şafiîlerin bu görüşü tatbike daha elverişlidir. Mûsa leh, kendisine
vasiyet edilen şeyin hepsini kabul veya red zorunda değildir. Hepsini kabul veya
red edebileceği gibi bir kısmını kabul, bir kısmını reddetmesi de mümkündür (Zühaylî,
a.g.e., VIII, 18, 19).

Prensip olarak mûsa leh vasiyeti
kabul veya red ettikten sonra bu tasarrufundan rucû edemez. Ancak, varisler buna
icazet verirlerse rucû caizdir. Varislerin hepsi veya birisi, mûsa lehin
kabulden sonra rucunu kabul ederlerse vasiyet reddedilmiş olur, mal varislere
geri döner. Şâfiî ve Hanbelilere göre mûsa leh vasiyeti kabul edip kazbettikten
sonra artı geri dönemez.