Fecir | Konular | Kitaplar

Kısıtlıya Malın Verilmesi

Kısıtlıya Malın Verilmesi

Kısıtlıya Malın Verilmesi:


Vasî erginlik çağına gelen fakat
henüz reşit olmayan yetime miras teslim etse ve mal zayi olsa Ebû Yûsuf ve İmam
Muhammed'e göre bunu vasînin tazmin etmesi gerekir. Çünkü, o, verilmemesi
gereken kişiye malı vermiş olur. Allah Teâlâ şöyle buyurur: "Yetimleri
erginlik çağına gelinceye kadar yetiştirip deneyin. Onların akılca
olgunlaştıklarını görürseniz, mallarını kendilerine verin." (4/Nisâ, 6).
Buna göre küçük, ergin olunca hemen malı kendisine teslim edilmez ve reşid olup
olmadığı, yani malım yerinde kullanıp kullanamayacağı araştırılır. Ebû Hanîfe'ye
göre prensip olarak erginlikle mâlî velâyet kalkar, fakat bir önlem olarak en
geç 25 yaşına kadar mal yetime teslim edilmeyebilir. Çoğunluğa göre ise yetim
rüşd (olgunluk) hali gösterinceye kadar yaşı ne kadar ilerlerse de malî velâyet
devam eder.

Bu yüzden rüşd yaşı kültür,
eğitim, ekonomik, sosyal, fizik, çevre gibi etkenlerin altında değişik yaşlarda
gerçekleşir. Ülkeler uygulamada kolaylık sağlamak amacıyla bu konuda standart
bir yaşı esas alma yoluna giderler. Meselâ; Osmanlı Devleti uygulamasında 1288
tarihli bir padişah fermanı yirmi yaşını doldurmamış kişilerin rüşd davalarının
geri çevrilmesini emreder (Ali Haydar, Duraru'l-Hukkâm, III, 79 vd.; Hamdi
Döndüren, Delilleriyle İslâm Hukuku, İstanbul 1982, s.130,131) Bu yaş Türkiye'de
18, Mısır, İngiltere, Almanya ve Fransa'da 21 yaş olarak belirlenmiştir (bk.
Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Tilrk Medeni Hukukunun Umumî Esasları, İstanbul 1968,
II, 56).

Mâlikîler de yetime malın teslimi
konusunda Ebu Yusuf ve İmam Muhammed'le aynı görüştedir. Buna göre kısıtlının
malını rüşdten sonra, bir delil olmadan verme konusunda vasinin sözü kabul
edilmez. Çünkü âyette şöyle buyurulur: "Mallarını yetimlerin kendilerine
verdiğiniz zaman, bu konuda Şahit tutun. Hesap görürü olarak Allah yeter."
(4/Nisâ, 6).

Hanefîlere göre, vasî tasarruf
yetkisi bulunan konularda tasdik olunur. Bu yüzden vasînin eksik ehliyetli ile
ilgili harcamaları delilsiz olarak kabul edilir. Aşağıdaki durumlar bundan
müstesnadır.