Fecir

Enaniyetin Sebepleri



Enaniyetin Sebepleri 



 

Enaniyetin temelinde, az önce de
bahsettiğimiz gibi, insanın kendisini Allah'tan bağımsız bir varlık olarak görüp,
sahip olduğu bazı özelliklerin kendinden kaynaklandığını zannetmesi, dolayısıyla
kendine bir "benlik" vermesi yatar. Halbuki bunun ne kadar saçma bir mantık
olduğunu anlamak için herhangi bir inanca sahip olmak gerekmez. İnsan çok az
düşünse, bu dünyaya kendi isteğiyle gelmediğini, ne kadar kalacağını bilmediğini,
sahip olduğu fiziksel özelliklerin kendi seçimiyle kendisine verilmediğini
rahatlıkla görür. Kendi bedeni de dahil olmak üzere sahip olduğu herşeyin geçici
olduğunu ve sonunda yok olacağını anlar. Bütün bunlar bu kişinin tümüyle aciz
olduğunun, hiçbir şeyin, hatta en çok sahiplendiği şeylerin bile gerçekte
kendisine ait ve kendi kontrolü dahilinde olmadığının en bariz delilleridir.
Biraz daha derin düşününce bu deliller çoğaltılıp çeşitlendirilebilir. Bütün bu
gerçekler karşısında insanın enaniyet yapmasının ne kadar küçük düşürücü,
akılsızca ve mantıksız bir tavır olacağı ortadadır. Fakat insanların çoğu bu
kadar basit gerçekleri bile kavrayamayacak ya da unutacak bir bilinçsizlik
içinde yaşamaktadırlar. İşte bu sebeptendir ki, günümüzde az veya çok, enaniyet
yapmayan bir kimseye rastlamak oldukça zordur.

Halbuki Allah'ın büyüklüğünü, herşeyi
yoktan var ettiğini, insanlara sahip oldukları bütün imkan ve özellikleri
verenin O olduğunu, dilediği anda hepsini geri alabileceğini, tüm canlıların
ölümlü olduğunu, tek baki kalanın (varlığının sonu olmayan) da Allah olduğunu
bilen ve sürekli bunun şuurunda olan bir insanın, kibirli ve azgın bir tavır
içinde olması mümkün değildir. Ancak bunları kavrayamayan, eksikliklerini,
acizliklerini ve ölümlü olduğunu unutan bir insan böyle bir şeye cüret edebilir.

Enaniyete sebep olan unsurlar çok
çeşitlidir. Kimi insanın hiç önemsemediği bir konu, bir diğeri için en önemli
büyüklenme nedeni olabilir. Ama genel olarak büyüklenmeye sebep olan hususlar
pek çok kişide aynıdır. Bunlar kişinin sahip olduğu fiziki veya akli imkan ve
vasıflardan kaynaklanır. En sık rastlanan sebepler şunlardır:

1)
Güç ve Zenginlik

2)
Güzellik ve Gençlik

3)
Makam-Mevki-İtibar

4)
Zeka-Kültür-Tahsil Durumu

Elbetteki bu özellikler kendi
içlerinde de detaylandırılarak çoğaltılabilir. Kişinin ortamına ve bulunduğu
çevreye göre enaniyet yapacağı başka sebepler de çıkabilir. Ancak esas olarak
etrafındaki kişilerde enaniyetin kaynağını araştıran herkes, yukarıdaki
özelliklerden bir veya birkaçına mutlaka rastlayacaktır.

Yukarıda sayılan bu vasıflar tek tek
incelendiğinde hepsinin geçici özellikler olduğu, insanın asla sonsuza kadar
bunlara sahip olamadığı görülür. Ne kadar güzel, ne kadar zengin, ne kadar zeki
olursa olsun tüm bunlar geçicidir; belki 50 sene, belki 80 sene en fazla ise 100
sene... Dünyanın en zengin insanı da, en güzel kadını da bunun üstünde bir ömre
sahip değildir. Eninde sonunda kaçmakta olduğu ölüm kendisini yakalayacak ve
övündüğü tüm özelliklerini elinden alacaktır. Ayrıca unutmamak gerekir ki, hiç
kimsenin yaşamı boyunca istediği herşeye sahip olabileceği, sonra da bunları hiç
kaybetmeyeceği gibi bir garantisi yoktur. Kendisinde var olduğu için
büyüklendiği tüm maddi ve manevi imkanları her an elinden çıkabilir. Çevremizde
bunun örneklerini çok sık görürüz. Kuran'da da dünya hayatının gerçek yüzü
herkesin öğüt alıp anlayabileceği şekilde anlatılmıştır:

 

"Bilin ki dünya hayatı ancak bir oyun,
'tutkulu bir oyalama', bir süs, kendi aranızda bir övünme mal ve çocuklarda bir
'çoğalma tutkusu'dur. Bir yağmur örneği gibi; onun bitirdiği ekin ekicilerin
hoşuna gitmiştir, sonra kuruyuverir, bir de bakarsın ki sapsarı kesilmiş, sonra
o, bir çer çöp oluvermiştir. Ahirette ise şiddetli bir azap; Allah'tan bir
mağfiret ve bir hoşnutluk vardır. Dünya hayatı, aldanış olan bir metadan başka
bir şey değildir."
(Hadid: 57/20)



Aslında büyüklenme ve gurura sebep
olan bu özelliklerin kişiye ait birer üstünlük olmadığını da belirtmiştik. Hepsi
Allah'ın insanlara şükretmeleri için verdiği nimetlerdir. Ancak bu özellikleri
verenin Allah olduğunu ve veriliş amacını düşünmediğinde, kişinin enaniyeti
artar ve sahip olduğu özelliklerin kendisinden olduğunu zannetmeye başlar.

Şimdi enaniyete sebep olan bu
özellikleri ve kişinin bir tutku haline getirdiği dünya hayatının içyüzünü,
geçiciliğini tek tek ele alalım...

[1]

 

 





[1] Harun
Yahya, Şeytanın Enaniyeti, Vural Yayınları: