Fecir

Mahkemedeki Yeminlerin Çeşitleri




Mahkemedeki
Yeminlerin Çeşitleri:

 

1- Şâhidin yemini: Bu, şâhidin, şehadetten önce
doğru söyleyeceğine dair yaptığı yemindir. Günümüzde, şahidin tezkiyesi yerine
geçmek üzere başvurulan bir yoldur. Malikiler, Zeydiyye, Zâhiriye, İbn Ebî Leyld
ve İbnü'l-Kayyim, devrin bozulması ve dinî duyguların zayıflaması sebebiyle bu
yemine cevaz vermişlerdir. İslâm hukukçularının çoğunluğu ise şahid yeminine
karşıdır (Vehbe ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l İslâmî ve Edilletuhû, VI, 600):

3- Davacının yemini: Hanefiler dışında diğer
çoğunluk hukukçulara göre, kendisinden töhmeti kaldırmak için davacı da yemin
edebilir. Bu yemin, hakkını isbat veya aleyhindeki yemini reddetmek için de
olabilir.

İslâm hukukçularının çoğunluğu bir şahid ve
davaya verilecek yemin delilleri ile hüküm verilebileceğini söylerken Hanefîler,
âyetlerde iki şahidin öngörüldüğünü, bu olmadığı takdirde, davalıya yemin teklif
etme hükmünün hadisle sabit bulunduğu görüşünü benimser (İbn Rüşd, Bidâyetü'l-Müctehid,
III, 456, 459).

Yemin ancak hâkimin veya naibin huzurunda
onların teklifi ile geçerli olur. Mahkeme dışındaki yemin veya yeminden kaçınma
muteber değildir. Çünkü, yemin husumeti kesmek için söz konusu olur. Yemin
hasmın talebi üzerine verilir. Ancak beş yerde hâkim re'sen yemin teklifi eder:

1- Bir kimse bir mirastan alacak veya bir mal
dava edip de isbat ederse, hâkim başka hukukî yollarla bu hakkı düşüren bir
muamelenin olmadığı konusunda davacıya yemin teklif eder.

2- Bir malı dava edip kendisine ait olduğunu
isbat eden kimseye hâkim "malın onun mülkünden başka bir muamele ile çıkmadığı"
konusunda yemin teklif eder.

3- Müşteri, malı ayıp sebebiyle reddederse,
ayıba razı olmadığı konusunda yemin teklif eder.

4- Hakim şüf'a hakkı sebebiyle bu hakkı daha
önce düşürmediği konusunda yemin teklif eder.

5- Kocası kayıp olan bir kadının lehine nafaka
ile hükmedilince hâkim, evliliğin devam ettiği, nafaka olmadığı ve onun yanında
mal bırakmadığı, konusunda yemin teklif eder.

Kendisine yemin teklif edilen kimse, yemin
ederse dava konusunda hak kazanır. Yeminden kaçınırsa dava konusu şeyi kaybetmiş
olur.

Şamil İA