Fecir

Yemin Çeşitleri




Yemin Çeşitleri

 

Yeminler önce Allah adına edilenler ve Allah'tan
başkası adına edilenler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Allah adına edilen
yeminler de kendi aralarında taksime tabidirler.

Allah adına edilen yeminler:

Kasem suretiyle Allah adına yeminler "Allah" ya
da "İzzet, celal, azamet" gibi zati sıfatlarının başına "ba, va, ta" harflerinin
birisini getirmek suretiyle yapılır (Mevsılî, a.g.e., IV, 49, 50; Şirbinî,
Muğni'l-Muhtaç, IV, 320, 312). Müslümanlar arasında en çok kullanılan yemin
yafızları: "Vallâhi, billâhi ve tallâhi" sözcükleridir.

Allah'ın isim ve zatî sıfatlarının dışında
hiçbir şeye yemin edilmez. Hanefilere göre, Nebi, Kur'ân, Kâbe gibi
Müslümanlarca kutsal olan varlıklar adına da yemin edilmesi caiz değildir (Kâsânî
a.g.e., III, 5-10; Merginânî, el-Hidâye," II, 72; Mevsıli; IV, 51).

İmam Şâfiî, İmam Mâlik ve İmam Ahmed b. Hanbel'e
göre Kur'ân, Kur'ân âyetleri ve Mushaf adına edilen yeminler mûteberdir.
Bozulması halinde keffareti gerektirir (İbn Kudâme, el-Muğnî, XI,194,195).
Hanbelîlere göre Kâbe ve diğer yaratıklar adına yemin etmek caiz değilse de,
Peygamber adına yemin etmek caizdir. Bozulması keffareti gerektirir (İbn Kudâme,
a.g.e., XI, 210).

Yeminin mûteber olması için mutlaka arapça
olması şart değildir. Diğer dillerle de yemin edilebilir. Kaynaklar farsça bazı
tabirlerle yemin edilebileceğine işaret etmişlerdir (bkz. Merginânî, a.g.e., II,
74; Fetâve'l-Kâdihan, II, 7; el-Fetâve'l-Hindîye, II, 57).

Buna göre Türkçe'de kullanılan "yemin ederim,
kasem ederim, and içerim" gibi sözler de yemin sayılır. Ancak "mukaddesâtım
adına, şerefim üzerine and içerim" gibi sözlerin yemin olmaması gerekir. Çünkü
Allah'ın adı veya sıfatları adına yapılmamıştır. Merginânî, hangi sözlerle yemin
edip edilemeyeceğinin örfe bağlı olduğunu söylemektedir (Merginânî, a.g.e.,
a.y.) Bu sözcükler bugün ülkemizde bazı ortamlarda yemin için mâruf hale
gelmişlerse de yaygın bir örf saymak mümkün değildir.

Bunların dışında, kişinin mübah olan bir şeyi
kendisine haram kılması veya birşeyi yaptığı ya da yapmadığı takdirde, yahudi,
hristiyan vs. olacağını yemin kasdıyla söylemesi de bir yemindir (Merginânî,
a.g.e., II, 74; Mevsilî, a.g.e., IV, 52, 53).

İmam Şâfiî, İmam Mâlik ve Ahmed b. Hanbel'den
nakledilen bir görüşe göre bu tür sözler yemin sayılmaz, dolayısıyla bozulması
durumunda keffaret gerekmez (İbn Kudâme, a,g.e., XI, 199, 200; Şirbinî, Muğni'l-Muhtâc,
IV, 324; Vehbe ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l-İslâmî ve Edilletühû, III, 344).

Allah adı anılarak edilen yeminler ğamûs, lağv
ve mün'akıde olmak üzere üç çeşittir;